Феъл сыз туркуми



Download 0,57 Mb.
Pdf ko'rish
bet7/71
Sana12.01.2021
Hajmi0,57 Mb.
#55435
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   ...   71
Bog'liq
ona tili

5. ORTTIRMA NISBAT. 

 

 



Orttirma  nisbatda,  birinchidan,  sub'yekt  o'z  harakatini  boshqa  bir 

sub'yektning ta'siri, tazyiqi natijasida bajarilishini ifodalaydi. Bunday holda ikkita 

sub'yekt bo'lib, asosiy sub'yekt vositali to'ldiruvchi, ikkinchi darajali sub'yekt esa 

ega  sifatida  qo'llangan  bo'ladi.  Masalan:  Zulfiya  ko'ylagini  chevarga  tikdirdi. 

Bunda  asosiy  sub'yekt,  ya'ni  harakatni  bajaruvchi  shaxs  (chevar)  to'ldiruvchi, 

ikkinchi  darajali  shaxs  (Zulfiya)  ega  vazifasida  qo'llanilgan  ikkinchi  darajali 

sub'yektning harakati ancha umumiy, mavhum bo'ladi. Masalan: O'qituvchi bizga 

yangi  kitoblar  ko'rsatdi.  Ko'rish  harakati  bunda  to'ldiruvchi  (biz)  tomonidan 

bajarilgan bo'lib, ega (o'qituvchi) ko'rish harakatining bajarilishida ta'sir qiluvchi 

vositadir.  Ikkinchi  holatda  esa,  faqat  bir  sub'yekt  mavjud  bo'lib,  uning  harakati 




 

ob'yektga  o'tadi:  U  kitob  keltirdi  kabi.  Orttirma  nisbat  fe'l  negizlariga  quyidagi 



qo'shimchalarni qo'shish bilan yasaladi: 

 

a)  oxiriga  unli  yoki  y,  r  undoshlari  bo'lgan  negizlarga  -t  qo'shimchasini 



qo'shish bilan. Masalan: uxla-t, qisqar-t, ko'pay-t kabi; 

 

b) oxirida jarangsiz undosh bo'lgan bo'g'inli negizlarga, shuningdek, ko'p 



bo'g'inli negizlarga -tir qo'shimchasini qo'shish bilan: toptir, ayttir, undir kabi; 

 

d)  oxirida  sh,  ch,  t  undoshlari  bo'lgan  negizlarga  -ir  qo'shimchasini 



qo'shish bilan: ichir, tushir, qaytar kabi; 

 

e)  oxirida  undosh  tovush  bo'lgan  ba'zi  bir  bo'g'inda  negizlarga  -ar 



qo'shimchasini qo'shish bilan: chiqar, qaytar kabi; 

 

f)  oxirida  k,  m  undoshlari  bo'lgan  ba'zi  negizlarga  -iz  qo'shimchasini 



qo'shish bilan: oqiz, tomiz kabi; 

 

g) oxirida undosh tovush bo'lgan ba'zi bir negizlarga          -kaz, -qaz, -




Download 0,57 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   ...   71




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish