Fayzullayeva Gulchexra Sharipboyevna Usanov Sherzod Abdulahatovich

4. Faol tinglash 
Muloqotning “tinglash” komponentini e’tibordan chetda qoldirmaslik kerak 
– barcha tushunmovchiliklarning 60% dan ortig‘i yomon tinglash natijasida kelib 
chiqadi (Caruso, Colombi, & Tebbit, 2017). 
Sinfda yaxshi tinglashni mashq qilish sizga ikki jihatdan foyda keltirishi 
mumkin. Birinchidan, siz o‘zingizning tinglash qobiliyatingizni oshiradigan va shu 
bilan darslarni yaxshiroq saqlaydigan o‘quvchilaringiz uchun namuna bo‘lasiz. 
Ikkinchidan, 
faol tinglash 
yordamida siz tushunmovchiliklarni to‘g‘rilashingiz va 
o‘rganishni kengaytira olasiz, natijada o‘quvchilaringiz yaxshi ta’lim olishadi. 
Faol tinglash o‘quvchilaringizning so‘zlarini diqqat bilan tinglashni, ularni to‘g‘ri 
tushunganligingizni tekshirishni (masalan, ular aytgan fikrlarini ularga qaytarib 
berishni), ularning g‘oyalariga asoslanib, ularni qiynayotgan yoki so‘roq qilishni 
o‘z ichiga oladi. Bu sinfda tushunishni rivojlantirish uchun eng yaxshi yondashuv 
va samarali muloqotning ajoyib namunasidir.
5. Teskari aloqa 
Fikr-mulohaza bildirish sinfdagi muloqotning muhim tarkibiy qismidir. 
So‘nggi yillarda o‘quvchilarning fikr-mulohazalar bildirishiga bag‘ishlangan 
ko‘plab tadqiqotlar o‘tkazildi. Bu berilgan 
ijobiy hisobot
muvaffaqiyatli bo‘lishi 
mumkin, ko‘proq ularni qo‘llab-quvvatlovchi muhitni yaratish va akademik 
muvaffaqiyati ortadi, o‘quvchilarning ishonchini quradi. 
O‘quvchilarning xatti-harakatlarini o‘zgartirish uchun siz ijobiy fikrlardan 
foydalanishingiz mumkin: masalan, o‘quvchining qo‘lini ko‘targanligi uchun 
maqtash, bu holat atrofdagi o‘quvchilar ham o‘zlarini e’tirof etilishlari uchun 

---

“qichqirishni” to‘xtatishi va bu xatti-harakatni nusxalashiga olib kelishi mumkin 
(Xauell, Caldarella, Korth, & Young, 2014). 
Biroq, ijobiy fikrlar, agar u o‘rinsiz yoki tez-tez ishlatilsa, o‘rganish uchun 
zararli bo‘lishi mumkin (Cannella, 1986). “Yaxshi ish” yoki “chiroyli” kabi 
iboralar o‘quvchilarni rag‘batlantirmasligi mumkin, chunki ular nima uchun 
maqtovga sazovor bo‘lishlarini tushunmaydilar, ortiqcha maqtash esa bolalarni 
maqtovga olinmaydigan holatlarga qiziqtirmasligi mumkin. Buning uchun siz 
jiddiy, aniq, munosib ijobiy mulohazalarni bildirishingiz kerak – o‘quvchining 
ismidan foydalaning, nimani to‘g‘ri qilayotganini aniq aytib bering va ularga 
g‘ayrat bilan minnatdorchilik bildiring. 
Sinfda tanqid