Fayzulla boynazarov

A L B E R   K A M Y U
(1913-1960)
Alber  Kamyu  o‘zi  tug'ilib  o‘sgan  Jazoirning 
jazirama  tabiatini  sevadi.  Uning qora tanli jazoir- 
Iik  bolalardan  do‘stlari  ko‘p  edi.  O'sha  davrda 
Jazoir fransuzlar qoM  ostida  boMib,  ular mahalliy 
xalqni  nihoyatda  ezib,  og'ir  azoblarga  solib 
ishlatardi. Jazoirliklar bu ogMr qiyinchiliklarni  pe- 
shanaga yozilgan taqdir taqozosi  deb tushunardi.
Alber boy-badavlat fransuzlardan ko'ra, jazoir- 
lik mehnatkash va qashshoq xalqqa ko‘proq xayri- 
xoh  edi.  U  Jazoirdagi  fransuz  bosqinchilariga 
nafrat  ko‘zi  bilan  qaraydi.  Bosqinchiiikka qarshi 
g‘azab  tuyg‘usi  bir  umr  yuragida  tosh  bo‘lib 
qotadi.  «Baxtli  olam»  romanida,  «Inqiroz» qissasida,  «Qamal  holati» 
pyesasida,  «Nigoh»,  «Quvg‘inlik  va saltanat»,  «Ijod  va erkinlik»  kabi 
hikoyalarida adibning atrof-muhitga nisbatan  teran  nigohini  ko‘ramiz. 
Olamni ziyrak anglash, chuqur idrok etish hissi yozuvchi  ijodiga singib 
ketgan.
XX 
asr jahon  adabiyotining nodir namunalaridan  deb tan  olingan 
«Begona» qissasining qahramoni  o‘z dunyoqarashiga va o‘z fikriga ega 
boMgan  Mersodir.  U  bukulib,  xushomad  qilib yashashni  inson  uchun 
pastkashlik alomati  deb biladi.
Mersoning advokat  bilan,  prokuror bilan  suhbati  ham  o‘quvchini 
o‘ylantirib  qo‘yadi.  Dialoglar va voqealar bayonida o‘ziga  xos  falsafa 
yashirinib yotibdi. Voqea qamoqqa tushgan Merso tilidan bayon qilinsa- 
da, uning ichki hissiyotlari ko‘rsatib berilgan.  Merso kamgap, oMimdan 
qo‘rqmaydi. OMim hukmini eshitganda ham o‘zini yo‘qotib qo‘ymaydi.
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

Alber Kamyuning «Kaligula»  (1944) tragediyasi  tarixiy  voqelikka 
bag'ishlangan  bo'lib,  1945-yilda  sahnaga  chiqadi.  Yozuvchining 
«Tashqi  olam»  (1940)  asari  urush  davri  adabiyotining  yorqin 
namunalaridan biri  bo'ldi.
«Vabo»  romani  ustida  yozuvchi  qariyb  besh  yilga  yaqin  mehnat 
qiladi  va nihoyat  1947-yilda asar yorug‘  olam yuzini  ko'radi. Yozuvchi 
o'z romani  haqida to'xtalib,  «Vabo» Yevropada avj  olib ketgan  millat- 
chilik,  irqchilik  balosiga  qarshi  kurash  nuqtai  nazaridan  dunyoga 
keldi», deb ta’kidlaydi.
Romanda Jazoiming Oran  shahrida  bo'lib  o'tgan  voqea qalamga 
olinadi.  Yoppasiga qirg‘in  balosini  keltirgan  kasallik  ofatlari  haqida 
hikoya qilinadi. Roman qahramoni  Riye tabib (vrach) kasallikning kelib 
chiqish  sabablarini  o‘rganib,  xastalik  kalamushdan  tarqalgan  degan 
Kulosaga keladi.
Romanda  faqat  Oranda  tarqalgan  kasallik  voqeasi  berilibgina 
qolmasdan, boshqa qirg'inlar, jumladan, Afinada qadimda bo'lib o'tgan 
urush dahshatlariga ham to'xtab o'tilgan.
Har bir adibning o'z tasvir uslubi  mavjud. Alber  Kamyuning ham 
o'ziga xos ovozi, tasvir uslubu hech kimnikiga o'xshamaydi.
Alber  Kamyu  boru yo'g'i  47 yil  umr ko'rdi.  Umrining oxirigacha 
Parijda yashadi. Shu qisqa umri davomida ulkan ishlar qilishga, ko'plab 
asarlar  yozishga  ulgurdi.  Uning  asarlari  ko'pgina  tillarga  tarjima 
qilingan.