|
1.2 Fayl turlar
Standart C++ tilida faqat ketma-ket murojat qiluvchi fayllar qaraladi, ya’ni fayl bo‘yicha ketma-ket birinchi elementidan boshlab qaraladi. Masalan faylni 10 elementiga borish uchun undan avvalgi 9 ta elementini qarab chiqish kerak. Bunday fayllar ketma-ket fayllar yoki ketma-ket murojaat qilish usulidagi fayllar deyiladi. Ketma-ket faylda har bir urinishda faqat keyingi bitta elementga murojaat qilish mumkin. Agarda masalani yechish jarayonida faylning biror oldingi elementiga murojaat qilishga to‘g‘ri kelsa, u holda faylni boshiga qaytib birinchi elementdan boshlab ketma-ket harakatlanib kerakli elementga kelinadi.
Paskalda faylli tur quyidagi ko‘rinishda aniqlanadi:
::= file of < komponentani turi> yoki
packed file of
bu yerda file, of, packed – xizmatchi so‘zlar, -esa paskaldagi fayl turidan yoki faylturini o‘zichiga oluvchi turdan farqli har qanday turning nomi yoki uning berilishi.
Fayllar-bu shunday vositaki, u yordamida programma tashqi dunyo bilan aloqa bog‘laydi.
Fayl turidagi o‘zgaruvchilar ustida hech qanday amal aniqlanmagan. Faylning komponentalari ustida esa komponentaning turiga mos amallar aniqlangan bo‘lishi mumkin.
SHuni ta’kidlash kerakki, Turbo-Paskal tilida programmaning tashqi muhit bilan aloqasi mantiqiy va fizik fayllar apparati orqali amalga oshiriladi.
Turlangan va turlanmagan fayllar
Turlangan fayllar sonlar, belgilar va ulardan tashkil topgan strukturalarning mashinaviy tasviridan iborat. Ular berilganlarni EHM xotirasida qanday saqlansa, xuddi shunday holda saqlanadi. SHuning uchun turlangan fayllar yordamida programmaning ishchi xotirasi va diskdagi ma’lumotlarni ayirboshlash mumkin, lekin to‘g‘ridan-to‘g‘ri berilganlarni ekranga chiqarish mumkin emas.
Turlanmagan fayllar ham berilganlarni mashinaviy tasviridan iborat. Bu faylning turlangan fayldan farqi shundan iboratki turlangan fayl oldindan e’lon qilingan turdagi berilgan bilan ishlaydi, turlanmagan fayllar esa berilganlarning tuzilishiga va mohiyatiga bog‘liq bo‘lmagan baytlar majmuasi bilan ishlaydi.
Ixtiyoriy turdagi fayl turlarda ma’lumotlarni saqlashning eng kichik birligi bayt hisoblanadi. Fayllar bilan ishlash tamoyili hamma fayllar uchun bir xil bo‘lib eng avval fayl o‘zgaruvchilarni fizik fayllar bilan bog‘lash kerak.
Programmada e’lon qilingan fayl o‘zgaruvchilar qiymat berish operatorlarida qatnashmasligi lozim.
Protsedura funksiyaning sarlavhasida ramziy parametr sifatida ishlatilayotgan ixtiyoriy turdagi fayl o‘zgaruvchilar var parametr sifatida e’lon qilinishi kerak.
Turlangan fayl sintaksisi quyidagicha aniqlanadi:
::= file of < tur>
Turlanmagan fayl sintaksisi esa quyidagicha aniqlanadi:
::= file
Turbo-paskal tilida ixtiyoriy turdagi fayllar uchun standart protseduralar aniqlangan bo‘lib, ulardan eng ko‘p ishlatiladiganlari quyidagilardan iborat:
assign(f,s)-f faylli o‘zgaruvchini fizik fayl bilan bog‘laydi;
reset(f) - mantiqiy fayl f ni o‘qish uchun ochadi;
rewrite(f) - mantiqiy fayl f ni yozish uchun ochadi;
close(f) - mantiqiy fayl f uchun o‘qish-yozish kanalini yopadi.
Turlangan fayl ochilgandan keyin berilganlarni kiritish - chiqarish quyidagi standart operatorlar yordamida amalga oshiriladi:
read(f,), write(f,).
Birinchi argument-mantiqiy faylni nomi, undan keyin esa fayl komponentasini turiga mos keluvchi o‘zgaruvchi (o‘zgaruvchilar) bo‘lib, unga o‘qish (read) paytida faylning navbatdagi qiymati yoziladi, yoki teskarisi yozish (write) paytida o‘zgaruvchi qiymati faylga yoziladi.
Turlanmagan fayllar uchun quyidagi protseduralarni ishlatish mumkin, ya’ni reset(f, buf) yoki rewrite(f, buf), bunda buf-faylga bir marta murojaat qilganda o‘qish yoki unga yozishdagi baytlar soni (blok o‘lchami). Blokning eng kichik o‘lchami 1-bayt bo‘lishi mumkin.
Turlanmagan fayllarda berilganlarni o‘qish yoki unga yozish uchun quyidagi protseduralarni ishlatish kerak:
blockread(f, d, c, r) va blockwrite(f, s, c, w)
buerda f-faylnomi, d-ma’lumotlar o‘qiladigan o‘zgaruvchi, s-ma’lumotlar yoziladigan o‘zgaruvchi, s-o‘qilishi kerak bo‘lgan bloklar soni, r va w o‘zgaruvchilar esa qatnashishi shart bo‘lmagan o‘zgaruvchilar bo‘lib, ular o‘qish-yozish protseduralari yordamida o‘qilgan (yozilgan) bloklar sonini bildiradi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
