Favqulodda vaziyatlar va fuqaro muhofazasi to`G`risida respublika prezidentining farmonlari, vazirlar

---

FAVQULODDA VAZIYATLAR VA FUQARO MUHOFAZASI TO`G`RISIDA 
RESPUBLIKA PREZIDENTINING FARMONLARI, VAZIRLAR 
MAHKAMASINING QAROR VA FARMOYISHLARINI TALABALARGA 
TANISHTIRISH 
1.1. Favqulodda vaziyatlar va fuqaro muhofazasi to`g`risida tushuncha 
1.2. Favqulodda vaziyatlar va fuqaro muhofazasi to`g`risida prezident 
farmonlari. 
1.3. Favqulodda vaziyatlar va fuqaro muhofazasi to`g`risida vazirlar 
maxkamasining qaror va farmoyimshlari 
Qo’llaniladigan pedagogik texnologiyalar: 
aqliy hujum
, guruhlarda ishlash, 
blits-so’rov. 
Fuqarolar muhofazasi-umumdavlat mudofaa siyosatlaridan biri bo’lib, u 
fuqarolarni, moddiy boyliklarni, bino va inshootlarni va boshqa tarmoqlarini xar 
qanday favqulodda vaziyatlardan muhofaza qilishda, ularning barqaror 
ishlashlarini ta’minlashda hamda qutqarish va tiklash ishdarini bajarishda katta 
ahamiyat kasb etadi.
Mustaqilligimizning dastlabki davrlaridan boshlab, mamlakatimiz aholisini 
va xududlarini tabiiy, texnogen va ekologik tusdagi favqulodda xolatlaridan 
muhofaza qilish, fuqarolarning xavf-xatarsiz yashashlarini ta’minlash borasidagi 
vazifalarni xal etish uchun, O’zbekiston xukumati tomonidan 1991 yilda sobiq 
«fuqaro mudofaasi» tizimi, «fuqaro muhofazasi» tizimiga aylantirildi. Yangidan 
tashkil etilgan ushbu tizim O’zbekiston Res’ublikasi mudofaa vazirligi tarkibiga 
kiruvchi fuqaro mudofaasi va favqulodda vaziyatlar boshqarmasi sifatida tinchlik 
davrda ruy berishi mumkin bo’lgan tabiiy ofatlar, ishlab chiqarishdagi falokatlar va 
xalokatlarni oldini olish va ularning oqibatlarini tugatish vazifalarini bajarib keldi. 
O’zbekiston Res’ublikasi ‘rizidentining 1996 yil 4 martdagi farmoniga binoan, 
yuqoridagi vazifalarni yanada yaxshilash maqsadida O’zbekiston Res’ublikasi 
Mudofaa vazirligining fuqaro muxofazasi va favqulodda vaziyatlar boshqarmasi 
negizida O’zbekiston Res’ublikasi Favqulodda vaziyatlar vazirligi (FVV) tashkil 
etildi. Bu vazirlikning asasiy vazifalari va faoliyat ko’rsatish yo’nalishlari 
quyidagilardan iborit: 
- favqulodda vaziyatlarni bartaraf etish; 
- fuqarolar xayoti va salomatligini muhofaza qilish; 
- favqulodda vaziyatlar yuz berganda ularning oqibatlarini tugatish hamda 
zararini kamaytirish sohasida davlat siyosatini ishlab chiqish va amalga oshirish; 
- favqulodda vaziyatlarning oldini olish va bunday hollar sodir bo’lganda 
harakat qilishni boshqarishning favqulodda vaziyatlar davlat tizimi(FVDT)ni 
tashkil etish va uning faoliyatini ta’minlash; 
- fuqaro muhofazasiga raxbarlik qilish, vazirliklar, idoralar, mahalliy davlat 
organlari faoliyatini muvofiqlashtirib borish, maqsadli dasturlarni ishlab chiqish 
kabilardan iborat. 
Favqulodda Vaziyatlar Vazirligining muvaffaqiyatli ish olib borishida 
mamlakatimizda yaratilgan kuchli xuquqiy bazaning ahamiyati katta. Favqulodda 
vaziyatlar masalasida O’zbekiston Res’ublikasining maxsus qonunlari, 

---

‘rizidentimiz farmonlari, Vazirlar Maxkamasining 30 dan ortiq qaror va 
farmoyishlari e’lon qilingan.
O’zbekiston Res’ublikasi Favqulodda vaziyatlar vazirligi 1996 yil 4 martda 
O’zbekiston Res’ublikasi ‘rezidentining “O’zbekiston Res’ublikasi Favqulodda 
vaziyatlar vazirligini tashkil etish to’g’risida”gi ‘F-1378-sonli Farmoniga binoan 
tashkil etilgan. 
Vazirlikning bosh maqsadi - mamlakatimiz aholisi va hududlarini tabiiy va 
texnogen tusdagi favqulodda vaziyatlardan muhofaza qilish, ularning oldini olish 
va sodir bo’lganda oqibatlarini bartaraf etish, aholi va hududlar muhofazasi 
bo’yicha tadbirlar ishlab chiqish va shu asosda favqulodda vaziyatlar chog’ida 
davlat tizimlarining hamkorlikdagi harakatlarini muvofiqlashtirib borish, aholiga 
favqulodda vaziyatlar haqida keng tushunchalar berish, ularni favqulodda 
vaziyatlar chog’ida to’g’ri harakatlanishga o’rgatish va bu boradagi ma’lumotlarni 
keng ko’lamda targ’ib-tashviq etishdan iborat.
Favqulodda vaziyatlar vazirligi O’zbekiston Res’ublikasining “Aholini va 
hududlarni tabiiy hamda texnogen xususiyatli favqulodda vaziyatlardan muhofaza 
qilish”, “Fuqaro muhofazasi”, “Terrorizmga qarshi kurash”, “Radiatsiyaviy 
xavfsizlik”, “Gidrotexnika inshootlarining xavfsizligi to’g’risida”gi va yana qator 
Qonunlari, ‘rezidentimiz farmonlari hamda Vazirlar Mahkamasi qarorlarini 
bajarish bo’yicha faoliyat olib boradi.
Vazirlik o’z hududiy va tarkibiy tuzilmalariga ega bo’lib, ularga 
Qoraqal’og’iston Res’ublikasi, Toshkent shahar va yana qolgan viloyatlardagi 
Favqulodda vaziyatlar boshqarmalari kiradi. Vazirlikning Fuqaro muhofazasi 
instituti esa aholi va hududlarni muhofaza qilish bo’yicha nafaqat mazkur soha 
xodimlari, balki res’ublikamiz miqyosidagi mas’ul rahbar lavozimlarida xizmat 
qiluvchi barcha mutaxassislarni fuqaro muhofazasi bo’yicha qayta tayyorlovdan 
o’tkazadi, bilim va malakalarini oshiradi. SHuningdek, Tez harakat qilish 
res’ublika ko’’ tarmoqli markazi, Tez harakat qilish maxsus otryadi, “Rezak”, 
“Qamchiq” kabi qidiruv-qutqaruv otryadlari ham borki, ular hamyurtlarimizga har 
qanday vaziyatda va holatda inson’arvarlik yordamini ko’rsata oladilar. Vazirlik 
qoshidagi Qutqaruvchilarni tayyorlash va qayta tayyorlash o’quv markazi esa 
qutqaruvchilarni doimiy ravishda o’qitib, nazariy va amaliy ko’nikmalarini 
mustahkamlab boradi.
Vazirlik faoliyatiga oid asosiy xabar va ma’lumotlar, mamlakatimiz aholisini va 
hududlarini tabiiy va texnogen tusdagi favqulodda vaziyatlardan muhofaza qilish 
borasida olib borilayotgan tadbirlar vazirlikning vaqtli matbuot nashrlari – 
“Vaziyat” gazetasi, “Muhofaza+” jurnali hamda internetdagi saytda muntazam 
yoritib boriladi.
Mamlakatimizning barcha hududlarida yirik va keng ko’lamdagi turli 
xususiyatlardagi favqulodda vaziyatlar oqibatlarini bartaraf etish maqsadida Tez 
harakat qilish res’ublika ko’’ tarmoqli markazi faoliyat olib boradi. Mazkur markaz 
Vazirning asosiy zaxira kuchi hisoblanadi hamda faqat Vazirning qaroriga asosan 
harakatga keltiriladi. Markaz tarkibida Boshqaruv organ - shtab, navbatchilik 
qismi, qidiruv-qutqaruv guruhi, suvda qutqaruv guruhi, radiatsion, kimyoviy, 

---

biologik (bakteriologik) muhofaza guruhi, muhandislik-texnik ta’minoti guruhi, 
tibbiyot xizmati, aloqa bo’limi hamda kinologiya xizmatlari mavjud. 
Ma’lumki, Toshkent viloyati CHirchiq shahri “Kimyogarlar shahri” hisoblanadi. 
CHirchiq shahridagi “Elektrokimyosanoat” va “Ka’rolaktam”, Olmaliq shahridagi 
“Ammofos” korxonalari hamda Bo’stonliq tumanidagi “CHimyon-CHorvoq” dam 
olish maskanlarida xavfsizlikni ta’minlash Tez harakat qilish maxsus 
otryadiga yuklatilgan.
O’zbekiston Res’ublikasi Vazirlar Mahkamasining 2000 yildagi maxsus Qaroriga 
ko’ra, A-373 “Toshkent-O’sh” xalqaro avtomobilg’ yo’lining “Angren-Qo’qon” 
yo’nalishi “Qamchiq” dovon qismida xavfsizlikni ta’minlash maqsadida, 
“Qamchiq” va “Rezak” qidiruv-qutqaruv otryadlari tuzilgan. Mazkur hududda 
avtomobillarning muntazam ravishda xavfsiz harakatini ta’minlash, dovonda 
joylashgan aholi yashash ‘unktlari va iqtisodiyot ob’ektlarini turli tusdagi 
favqulodda vaziyatlardan muhofaza qilish ushbu otryadlarning asosiy vazifalaridan 
hisoblanadi.
Bundan tashqari, vazirlik tizimidagi turli toifadagi qutqaruvchilar, vazirlikning 
to’g’ridan-to’g’ri va tezkor bo’ysunuvidagi avariya-qutqaruv kuchlari shaxsiy 
tarkibi a’zolari hamda boshqa korxona, tashkilotlarning fuqaro muhofazasi 
tuzilmalari qutqaruvchilari ekstremal vaziyatlarda qidiruv-qutqaruv, avariya-
qutqaruv, amaliy yordam ko’rsatish, tabiiy hamda texnogen xususiyatli favqulodda 
vaziyatlar va qo’’oruvchilik-terrorchilik xurujlari oqibatlarini bartaraf qilish, 
favqulodda vaziyatlarning oldini olish va ularda harakat qilish, hayotiy faoliyat 
xavfsizligini ta’minlash masalalari bo’yicha Qutqaruvchilarni tayyorlash va 
malakasini oshirish markazida qayta tayyorlovdan o’tkazib boriladilar.
Hududiy Favqulodda vaziyatlar boshqarmalari tarkibidagi Avariya-qutqaruv 
otryadlari viloyat, shahar va tumanlar hududlarida yuzaga kelgan avariyalar, 
halokatlar, boshqa tabiiy va texnogen tusdagi favqulodda vaziyatlar oqibatlarini 
bartaraf etish ishlarida Favqulodda vaziyatlar vazirligining asosiy kuch va 
vositalari yetib kelguniga qadar, birlamchi qutqaruv ishlari va kechiktirib 
bo’lmaydigan chora-tadbirlarni o’tkazadi. Favqulodda vaziyatlar yuzaga kelganda 
yoki xavfi mavjud bo’lganda, vazirlik va idoralar kuch-vositalari hamda maxsus 
xizmatlar bilan hamkorlikda harakat qiladi. 
Hozirda O’zbekiston Res’ublikasi Vazirlar Mahkamasining 1997 yil 23 dekabrdagi 
558-son Qaroriga asosan, O’zbekiston Res’ublikasi Favqulodda vaziyatlarda 
ularning oldini olish va harakat qilish davlat tizimi (FVDT) mavjud.
Fuqaro muhofazasi tuzilmalari mulkchilik shakllari hamda idoraviy bo’ysunishidan 
qat’i nazar, vazirliklar, davlat qo’mitalari, agentliklar, uyushmalar, kom’aniyalar 
va idoralar, shaharlar, tumanlar, qishloq va mahalla fuqarolar yig’inlari, 
korxonalar, tashkilotlar, xo’jaliklar va barcha muassasalarda tashkil etilib, 
favqulodda vaziyatlarda avariya-qutqaruv, qidiruv-qutqaruv va boshqa kechiktirib 
bo’lmaydigan ishlarni olib borish, shuningdek, Fuqaro muhofazasining boshqa 
tadbirlarini o’tkazish uchun tashkil etiladi.
“Fuqaro muhofazasi tuzilmalari Nizomi”ga asosan, barcha iqtisodiyot ob’ektlarida 
Fuqaro muhofazasi vazifalarini bajarish maqsadida, ushbu ob’ektlarning geografik 
joylashuvi, texnologik jarayoni va ishlatiladigan xom-ashyolar turlari va miqdori, 

---

ob’ektlarda yuzaga kelishi mumkin bo’lgan vaziyatlar va mavjud shart-sharoitlar, 
ishchi-xizmatchilar hamda aholining soni, shuningdek, zichligini hisobga olgan 
holda, Fuqaro muhofazasi tuzilmalari tashkil etiladi.
2008 yil 23 sentyabrg’ kuni O’zbekiston Res’ublikasi Oliy 
Majlisining Qonunchilik ‘alatasida O’zbekiston Res’ublikasi “Qutqaruv xizmati va 
qutqaruvchi maqomi to’g’risida”gi Qonuni qabul qilindi. Mazkur Qonunning 
maqsadi - qutqaruv xizmatlari faoliyatini tashkil etish sohasidagi munosabatlarni 
tartibga solish, shuningdek, favqulodda vaziyatlarni bartaraf etishda ishtirok 
etuvchi qutqaruvchilar, ularning oila a’zolari va O’zbekiston Res’ublikasi boshqa 
fuqarolarining huquqiy va ijtimoiy muhofazasi masalalari bo’yicha davlat siyosati 
asoslarini belgilashdan iboratdir. 
Ushbu Qonunda O’zbekiston Res’ublikasi hududidagi qutqaruv xizmatlari va 
tuzilmalarini tashkil etish tartibi, ularni shahodatlash va ro’yxatdan o’tkazish, 
qutqaruvchilar va ularning oila a’zolari huquq- majburiyatlarining huquqiy kafolati 
hamda ijtimoiy himoya qilish masalalari belgilangan. 
Hamkorlikdagi uchrashuv Joriy yilning 5 yanvarg’ kuni O’zbekiston Res’ublikasi 
Favqulodda vaziyatlar vazirligida BMTning Bolalar fondi tashkiloti (Yunisef) 
rahbarining O’zbekiston Res’ublikasi Favqulodda vaziyatlar vaziri bilan 
uchrashuvi bo’lib o’tdi.
Uchrashuvni o’tkazishdan maqsad — tashkilot rahbari janob Jan Mishelg’ 
Delg’motning 
O’zbekiston 
Res’ublikasi 
Favqulodda 
vaziyatlar 
vaziri 
T.A.Xudaybergenov bilan do’stona uchrashuvini tashkil etish, shuningdek, 
“O’zbekiston viloyatlarining ofatlar yuz berishi mumkin bo’lgan hududlarida 
istiqomat qiluvchi va ulardan ko’’roq jabr ko’ruvchi mahalliy aholi, ayniqsa, 
ayollar va bolalar uchun ofatlar xavfini kamaytirish” qo’shma loyihasi doirasida 
kelgusidagi hamkorlik masalalarini muhokama qilishdan iborat.
Uchrashuv davomida YuNISEF tashkiloti tomonidan qo’shma loyihaning 
to’laqonli ijrosi va targ’iboti yuzasidan chuqur minnatdorchilik bildirilib, 2010-
2011 yillar uchun mo’ljallangan “DI’EKO VI” dasturi doirasida barcha, ya’ni
12 ta viloyatda, shuningdek, Qoraqal’og’iston Res’ublikasida samarli tadbirlar 
tashkil qilinganligi alohida ta’kidlandi.
Janob J.M.Delg’mot ta’kidlashicha, Favqulodda vaziyatlar vazirligi favqulodda 
vaziyatlarning oldini olish va oqibatlarini bartaraf etishda muvofiqlashtiruvchi 
organ hisoblanadi, shuning uchun u YuNISEFning O’zbekistondagi faoliyatiga 
baho berishni so’radi. Bunga javoban Favqulodda vaziyatlar vazirligi “DI’EKO 
IV-DI’EKO VI” dasturi doirasidagi hamkorlik ishlari ko’lamiga e’tibor qaratgan 
holda YuNISEF faoliyatini ijobiy baholash mumkinligini ma’lum qildi.
Uchrashuv yakunida mehmonlar Favqulodda vaziyatlar vazirligi rahbariyatiga 
tashkillashtirilgan mazkur tadbir uchun chuqur minnatdorchichlik izhor etdilar.
Fuqaro muhofazasining vazifalari O’zbekiston res’ublikasining 2000 yil 26 
mayda qabul qilgan «Fuqaro muhofazasi to’g’risida»gi qonunida o’z aksini ta’gan. 
Ushbu qonunda belgilab qo’yilganidek, quyidagilar fuqaro muhofazasining asosiy 
vazifalari hisoblanadi: 

---

- aholi va ob’ektlarni harbiy harakatlar olib borish ‘aytida yoki shu 
xarakatlar oqibatida yuzaga keladigan xavflardan himoyalash harakatlari va 
usullariga tayyorlash; 
- boshqaruv, xabar berish va aloqa tizimlarini tashkil qilish, rivojlantirish va 
doimiy shay xolatda saqlab turish; 
- ishlab chiqarish ob’ektlarining barqaror ishlashini ta’minlash yuzasidan 
tadbirlar kom’leksini o’tkazish; 
- aholini, moddiy va madaniy boyliklarni xavfsiz joylarga evakuatsiya qilish; 
- fuqaro muhofazasi harbiy tizimlari shayligini ta’minlash; 
- aholini umumiy va shahsiy himoya vositalari bilan ta’minlash tadbirlarini 
o’tkazish; 
- aholining xarbiy davrdagi hayot faoliyatini ta’minlash; 
- radiatsiyaviy, kimyoviy va biologik vaziyat ustidan kuzatish va 
laboratoriya nazorati olib borish; 
- qutqaruv va boshqa kechiktirb bo’lmaydigan ishlarni o’tkazish; 
- xarbiy davrlarda ham zarar ko’rgan xududlarda jamoat tartibini yo’lga 
qo’yish va saqlab turish; 
- aholini va xududlarni muhofaza qilish yuzasidan boshqa tadbirlarni amalga 
oshirish. 
Mana shu vazifalarni muvaffaqiyatli olib bormay turib, zararlangan 
xududlarda, ob’ektlarda mo’’tadil hayot faoliyatini yaratib bo’lmaydi. Bu ishlar 
davlat organlari orqali, fuqaro muhofazasi boshchiligida butun xalq amalga 
oshiradi. 
O’zbekiston Res’ublikasi ‘rezidentining 2017 yil 2 iyun kundagi "Aholi va 
hududlarni favqulotda vaziyatlardan muhofaza qilish sohasida mutaxassislar 
tayyorlash tizimini yanada takomillashtirish chora-tadbirlari to’g’risida"gi ‘Q - 
3030 - sonli qarori 
O’zbekiston Res’ublikasi Favqulodda vaziyatlar vazirligi tashkil etilgan 
vaqtdan buyon aholini va rahbarlar tarkibini fuqaro muhofazasi va favqulodda 
vaziyatlar sohasida tayyorlash vazirlikning ustuvor vazifalaridan biri deb 
belgilangan. SHu maqsadda, O’zbekiston Respublikasi Mudofaa vazirligining 
fuqaro mudofaasi va favqulodda vaziyatlar bo’yicha rahbarlar tarkibini tayyorlash 
markazi negizida O’zbekiston Respublikasi Fuqaro muhofazasi instituti (keyingi 
o’rinlarda — Fuqaro muhofazasi instituti) tashkil etilgan. 
O’tgan yillar davomida Fuqaro muhofazasi institutida fuqaro muhofazasi 
yo’nalishi bo’yicha 32068 nafar tinglovchi, safarbarlik tayyorgarligi yo’nalishi 
bo’yicha 4196 nafar tinglovchi, Favqulodda vaziyatlar vazirligining 601 nafar 
harbiy xizmatchilari va 2342 nafar qutqaruvchilari, shu jumladan, boshqa vazirlik 
va idoralarning qutqaruv xizmatlari qutqaruvchilari tayyorgarlikdan o’tkazildi. 
SHu bilan birga, respublikada va xorijiy mamlakatlarda aholi va hududlarni 
favqulodda vaziyatlardan muhofaza qilish hamda fuqaro muhofazasi sohasida 
kadrlar tayyorlash ishlarining har tomonlama tanqidiy tahlili shuni ko’rsatmoqdaki, 
ushbu sohada mutaxassislar tayyorlashning mavjud tizimi hozirgi kun talablariga 
to’liq javob bermaydi. Favqulodda vaziyatlarda ularning oldini olish va harakat 

---

qilish davlat tizimining (keyingi o’rinlarda — FVDT) boshqaruv organlari 
xodimlarini, fuqaro muhofazasi kuchlarini, shuningdek, aholini favqulodda 
vaziyatlarda harakat qilishga, magistr darajasiga ega bo’lgan oliy ma’lumotli 
mutaxassislarni tayyorlashning yagona tizimi mavjud emas. Amaldagi o’quv 
dasturlari tubdan qayta ko’rib chiqishni talab etadi. Ushbu sohada fundamental va 
amaliy tadqiqotlar yetarli darajada olib borilmaya’ti. 
O’zbekiston Respublikasi ‘rezidentining “Favqulodda vaziyatlarni oldini olish va 
bartaraf etish tizimi samaradorligini tubdan oshirish chora-tadbirlari to’g’risida”gi 
2017 yil 1 iyundagi PF-5066—sonli Farmoni va O’zbekiston Res’ublikasi 
‘rezidentining “O’zbekiston Res’ublikasi Favqulodda vaziyatlar vazirligi 
faoliyatini yanada takomillashtirishga doir tashkiliy chora-tadbirlar to’g’risida”gi 
2017 yil 2 iyundagi ‘Q-3029-sonli Qaroriga muvofiq, mutaxassislarni aholi va 
hududlarni favqulodda vaziyatlardan muhofaza qilish sohasida qayta tayyorlashva 
ularning malakasini oshirish darajasi va sifatini yanada takomillashtirishni tubdan 
o’zgartirish, tayyorgarlikdan o’tkazishning yagona tizimini yaratish, ilmiy-
tadqiqotlar olib borish samaradorligini oshirish, shuningdek, Fuqaro muhofazasi 
institutining moddiy-texnika bazasini rivojlantirish maqsadida: 
1.
Quyidagilar Fuqaro muhofazasi institutining asosiy vazifalari etib 
belgilansin: 
res’ublika aholisi va hududlarini favqulodda vaziyatlardan muhofaza qilish, 
shuningdek,fuqaro muhofazasi sohasida kom’leks tadbirlarni tashkil etish va 
bajarish bo’yicha FVDTning res’ublika va mahalliy boshqaruv organlari 
mutaxassislari va mansabdor shaxslarini hamda fuqaro muhofazasi kuchlarini 
tayyorlash tizimini tashkil etish, rivojlantirish va ularga tashkiliy-uslubiy rahbarlik 
qilish; 
davlat standartlari, xalqaro tajribalar fan va ta’lim sohasidagi innovatsiya 
texnologiyalari an’analari talablarini hisobga olgan holda “Favqulodda 
vaziyatlarda aholi xavfsizligi” mutaxassisligi bo’yicha magistr darajasiga ega 
bo’lgan oliy ma’lumotli, yuqori malakali kadrlar tayyorlash; 
aholi va hududlarni favqulodda vaziyatlardan muhofaza qilish, shuningdek, 
fuqaro muhofazasi sohasida Favqulodda vaziyatlar vazirligining kontrakt bo’yicha 
harbiy xizmatchilari va fuqaro xodimlarini, tarkibiy va hududiy bo’linmalari 
qutqaruv xizmatlari qutqaruvchilarini, FVDT tarkibiga kiruvchi boshqa vazirliklar 
va idoralarning qutqaruv tuzilmalarini, shuningdek, mutaxassislari va rahbar 
kadrlarini tayyorlash, qayta tayyorlash va ularning malakasini oshirish; 
Favqulodda vaziyatlar vazirligi rahbarlar tarkibini tayyorlash markazlariga 
fuqarolarni hamda vazirliklar, idoralar, tashkilot va korxonalar, mahalliy davlat 
hokimiyati organlari, o’zini o’zi boshqarish organlari rahbar kadrlarini tayyorlash, 
shuningdek, umumiy o’rta ta’lim maktablari, o’rta maxsus, kasb-hunar va oliy 
o’quv muassasalarining o’quvchi yoshlarini favqulodda vaziyatlarning oldini olish 
va sodir obo’lganda harakat qilishga tayyorlash bo’yicha faoliyatiga o’quv-uslubiy 
rahbarlik qilish; 
fuqaro muhofazasi muammolarini hal etishga, tabiiy, texnogen va ekologik 
xususiyatli favqulodda vaziyatlarning oldini olish va ularni bartaraf etishga 

---

yo’naltirilgan fundamental va amaliy-ilmiy tadqiqotlar, konstruktorlik 
ishlanmalarini tashkil etish va amalga oshirish; 
favqulodda vaziyatlarning oldini olish va harakat qilish, tabiiy ofatlar, 
avariya va halokatlar oqibatlarini bartaraf etish, hayotiy faoliyat xavfsizligini 
ta’minlash, aholining barcha toifalarini favqulodda vaziyatlarda harakat qilishga 
safarbar etishga doir bilimlarni aholi o’rtasida ommalashtirish. 
Aholi va hududlarni favqulodda vaziyatlardan muhofaza qilish sohasida 
kadrlar tayyorlash tizimini takomillashtirish bo’yicha chora-tadbirlari kom’leks 
dasturi 2-ilovaga muvofiq. 
Favqulodda vaziyatlar vazirligi hamda Oliy va o’rta maxsus ta’lim 
vazirligining Fuqaro muhofazasi institutida 2017-2018 o’quv yilidan boshlab 
5A640103—“Favqulodda vaziyatlarda aholi xavfsizligi” mutaxassisligi bo’yicha 
magistratura ochish to’g’risidagi taklifiga rozilik berilsin. 
Fuqaro muhofazasi instituti magistraturasida o’qishga tinglovchilarni qabul 
qilish kvotasi Favqulodda vaziyatlar vazirligi, shuningdek, FVDT tarkibiga 
kiruvchi boshqa vazirlik va idoralarning ehtiyojlarini hisobga olgan holda 
O’zbekiston Res’ublikasi Vazirlar Mahkamasi tomonidan tasdiqlanishi belgilansin. 
O’zbekiston Res’ublikasi Favqulodda vaziyatlar vazirligi (R.M.Djuraev): 
ikki hafta muddatda Fuqaro muhofazasi instituti shtatlari jadvalini va uning 
Nizomini ishlab chiqsin va tasdiqlasin; 
2017 yilning 10 iyunigacha bo’lgan muddatda Fuqaro muhofazasi instituti 
faoliyatini samarali tashkil etish tadbirlari rejasini tasdiqlasin; 
2017 yilning 1 iyuligacha bo’lgan muddatda Oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi 
bilan birgalikda kasb-hunar kollejlari va oliy o’quv yurtlari bitiruvchilarini tanlab 
olishva Favqulodda vaziyatlar vazirligi tizimiga ishga qabul qilish tartibi 
to’g’risidagi Nizomni ishlab chiqsin va qo’shma qaror bilan tasdiqlasin; 
2017 yilning 15 iyuligacha bo’lgan muddatda Oliy va o’rta maxsus ta’lim 
vazirligi, O’zbekiston Res’ublikasi Vazirlar Mahkamasi huzuridagi Davlat test 
markazi bilan birgalikda Aholi va rahbarlar tarkibini tayyorlash markazlari 
o’qituvchilarini attestatsiyadan o’tkazish hamda favqulodda vaziyatlarning oldini 
olish va oqibatlarini bartaraf etish, rahbarlar tarkibini va fuqaro muhofazasi 
tuzilmalarini favqulodda vaziyatlarda harakat qilishga tayyorlash bo’yicha amaliy 
tajribaga ega, shuningdek, ilmiy-’edagogik faoliyatga qodir bo’lgan yuqori 
malakali o’qituvchilar bilan ta’minlasin; 
2017 yilning 1 noyabrigacha bo’lgan muddatda — Oliy va o’rta maxsus 
ta’lim vazirligi, Mudofaa vazirligi bilan birgalikda aholi va rahbarlar tarkibini 
favqulodda vaziyatlarda harakat qilishga tayyorlash sohasida zamonaviy talablarga 
javob beradigan, Davlat ta’lim standartlariga muvofiq bo’lgan o’quv rejalari va 
dasturlarini ishlab chiqsin; 
2017 yilning ikkinchi yarim yilligidan boshlab Fuqaro muhofazasi instituti 
‘rofessor-o’qituvchilar tarkibining yaqin va uzoq xorijiy mamlakatlar yetakchi oliy 
ta’lim muassasalarida tayyorgarlikdan o’tishi va malakasini oshirishini tizimli 
tarzda ta’minlasin; 

---

tegishli fanlar bo’yicha mashg’ulotlarni olib borish uchun mamlakatning yetakchi 
oliy ta’lim muassasalari tajribali ilmiy-’edagogik kadrlarini, xorijiy mamlakatlar 
ta’lim va tadqiqot markazlari mutaxassislarini jalb etish amaliyotini davom ettirsin; 
vazirlikning markaziy a’’arati, hududiy va tarkibiy bo’linmalarinifaqat Fuqaro 
muhofazasi instituti bitiruvchilari bilan jamlanadigan lavozimlari ro’yxatini 
aniqlasin. 
O’zbekiston Res’ublikasi Oliy va o’rta-maxsus ta’lim vazirligi 
(R.S.Qosimov) Favqulodda vaziyatlar vazirligi bilan birgalikda: 
Favqulodda vaziyatlar vazirligi va FVDT tizimida kelgusida ishlashi uchun 
3-ilovaga muvofiq ro’yxat bo’yicha kasb-hunar kollejlarida o’rta-maxsus, kasbiy 
ma’lumotli mutaxassislarni, 4-ilovaga muvofiq ro’yxat bo’yicha oliy ta’lim
muassasalarida — 5640100 — “Hayotiy faoliyat xavfsizligi” mutaxassisligi 
bo’yicha bakalavr darajasiga ega oliy ma’lumotli mutaxassislarni tiayyorlashni 
tashkil etsin; 
2017 yilning 15 iyuligacha bo’lgan muddatda ushbu 3,4-ilovalarda 
keltirilgan o’rta-maxsus, kasbiy va oliy ta’lim muassasalarining o’quv dasturlari 
aholi va hududlarni favqulodda vaziyatlardan muhofaza qilish hamda fuqaro 
muhofazasi bo’yicha mutaxassislarni tayyorlash sohasidagi zamonaviy talablarga 
muvofiq, bitiruvchilarda amaliy ko’nikma va kasbiy bilimlarni nazarda tutuvchi 
qo’shimcha modullar kiritilishini hisobga olgan holda qayta ishlab chiqsin. 
Belgilab qo’yilsinki, 3-ilovada ko’rsatilgan o’rta-maxsus, kasb-hunar ta’limi 
muassasalarida o’sib kelayotgan avlodni kasbga yo’naltirish, ularga favqulodda 
vaziyatlarda harakat qilish, shuningdek, aholi va hududlarni favqulodda 
vaziyatlardan muhofaza qilish hamda fuqaro muhofazasi sohasidagi vazifalarni 
bajarish bo’yicha malaka va amaliy ko’nikmalarni singdirish bilan bog’liq 
qo’shimcha o’qitish amalga oshiriladi; 
Favqulodda vaziyatlar vazirligi (R.M.Djuraev) Adliya vazirligi hamda 
boshqa manfaatdor vazirliklar va idoralar bilan birgalikda: 
ikki oy muddatda ushbu qarordan kelib chiqqan holda amaldagi me’yoriy-huquqiy 
hujjatlarga o’zgartirish hamda qo’shimchalar kiritish to’g’risida O’zbekiston 
Repsublikasi Vazirlar Mahkamasiga takliflar kiritsin; 
uch oy muddatda idoraviy me’yoriy-huquqiy va boshqa hujjatlar ushbu qarorga 
muvofiqlashtirilsin. 
O’zbekiston Res’ublikasi ‘rezidentining 28 fevralg’ 2013 yil
2013 yilda sel-toshqinlar va yer ko’chki hodisalari bilan bog’liq favqulodda 
vaziyatlardan O’zbekiston Res’ublikasi aholisi va hududlarini himoya qilish 
borasidagi qo’shimcha chora-tadbirlar to’g’risida ‘Q-1926 sonli qarori Xavfli 
gidrometeorologik va geologik hodisalar bilan bog’liq favqulodda vaziyatlarning 
oldini olish bo’yicha ishlar samaradorligini oshirish, shuningdek ularning ehtimol 
tutilgan oqibatlarini tezkorlik bilan tugatish maqsadida: 
1. Ma’lumot uchun qabul qilinsinki, Toshqin suvlari va sel oqimlarini 
xavfsiz o’tkazishini ta’minlash, qor va yer ko’chki hodisalari xavfini kamaytirish 
bo’yicha hukumat komissiyasi (keyingi o’rinlarda – Toshqinga qarshi hukumat 
komissiyasi) 
tomonidan
2013 yilda gidrometeorologik va geologik hodisalar bilan bog’liq favqulodda 

---

vaziyatlardan 
O’zbekiston 
Res’ublikasi 
aholisi
va hududlarini himoya qilish bo’yicha asosiy tadbirlar Dasturi tasdiqlanib, amalga 
oshirilaya’ti. 
Mazkur Dasturni ijro etish yuzasidan xatarli gidrometeorologik va geologik 
hodisalar yuz berishi mumkin bo’lgan hududlar ko’zdan kechirildi. Bunda to’qqiz 
viloyatning sel, toshqin, ko’chki xavfi bor hududlaridagi 616
ta xo’jalikda 3259 
nafar odam yashashi aniqlandi. 
“O’zgidromet” markazi va Davlat geologiya qo’mitasi xizmatlarining 
ko’rsatmalariga muvofiq sel-toshqin va yer ko’chki hodisalari faollashgan vaqtida 
himoya qilishni ta’minlash maqsadida, aholi va iqtisodiyot ob’ektlariga tahdid 
solayotgan xavfli zonalarning monitoringi olib borilmoqda. 
SHu bilan bir ‘aytda, “O’zgidromet” markazi va Davlat geologiya 
qo’mitasining ‘rognoz ma’lumotlariga ko’ra, 2013 yilning bahor-yoz davrlarida 
O’zbekiston Res’ublikasining tog’oldi va tog’li hududlarida sel hodisalari xavfi 
kuchayishi, shuningdek yer ko’chki jarayonlarining faollashishi kutilmoqda. 
2. Toshqinga qarshi hukumat komissiyasi (SH.M.Mirziyoev): 
res’ublika aholisi va hududlarini ehtimol tutilgan xatarli sel-toshqin, yer va 
qor ko’chkilari oqibatlaridan muhofaza qilish bo’yicha asosiy chora-tadbirlarni 
amalga oshirish chog’ida O’zbekiston Res’ubikasi favqulodda vaziyatlarning 
oldini olish va harakat qilish davlat tizimi (keyingi o’rinlarda - FVDT)ga qarashli 
hududiy va funktsional kichik tizimlarning kuch va vositalari nazorat qilinishi, 
muvofiqlashtirilishi va samarali hamkorlik qilishini ta’minlasin; 
res’ublika mintaqalarida va uning tashqarisida aholi hayot faoliyatiga va 
iqtisodiyot ob’ektlariga tahdid solayotgan sel-toshqin oqimlari va yer ko’chkilari 
shakllanadigan hamda tarqaladigan eng xavfli uchastkalarni oldindan aniqlashga, 
shuningdek, birinchi galda Andijon, Jizzax, Qashqadaryo, Navoiy, Namangan, 
Surxondaryo, Samarqand, Toshkent va Farg’ona viloyatlari hududlarida 
‘rofilaktika va himoya chora-tadbirlarini amalga oshirishga alohida e’tibor bersin; 
Vazirlar Mahkamasi, Ichki ishlar vazirligi, Favqulodda vaziyatlar vazirligi, 
Qishloq va suv xo’jaligi vazirligi, “Davsuvxo’jaliknazorat” ins’ektsiyasi, 
“O’zbekenergo”, 
“O’zavtoyo’l” 
davlat 
aktsiyadorlik 
kom’aniyalari, 
Qoraqal’og’iston Res’ublikasi Vazirlar Kengashi, viloyatlar va Toshkent shahar 
hokimliklarining mas’ul mansabdor shaxslaridan iborat maxsus ishchi guruhini 
tashkil qilsin hamda 2013 yilning 15 martiga qadar bo’lgan muddatda suv 
omborlari va boshqa gidrotexnika inshootlari (to’g’onlar, dambalar, kanallar, sel 
yig’iladigan omborlar, sel traktlari), shuningdek res’ublikaning umumiy 
foydalanish ko’’riklari hamda daryo va soylar o’zanlarining xavfli uchastkalari 
holatini o’rganib, vujudga kelishi mumkin bo’lgan sel va toshqin suvlarini xavf-
xatarsiz qabul qilish hamda avariyasiz o’tkazib yuborishga doimiy tayyorligini 
ta’minlasin; 
2014-2015 yillarga va istiqbolda 2020 yilgacha O’zbekiston Res’ublikasi 
suv yo’llari orqali suvni bir maromda va xavfsiz o’tkazish Dasturini 2013 yilning 
15 oktyabrigacha muddatda ishlab chiqsin va Vazirlar Mahkamasi tomonidan 
tasdiqlanishini ta’minlasin. 

---

Favqulodda vaziyatlar vazirligi (T.Xudaybergenov), “O’zgidromet” markazi 
(V.CHub) va Davlat geologiya qo’mitasi (I.To’ramuratov) bilan xavfli sel-toshqin 
va ko’chki holatlari vujudga keltirishi mumkin bo’lgan salbiy ta’sirni o’z vaqtida 
aniqlash, 
tegishli 
majburlov 
choralarini 
ko’rish 
maqsadida 
binolar
va inshootlar tekshirilishini tashkil qilsin; 
Bosh ‘rokuratura (R.Qodirov), Davlat tabiatni muhofaza qilish qo’mitasi 
(N.Umarov) va Favqulodda vaziyatlar vazirligi (T.Xudaybergenov) bilan yaqin 
hamkorlikda daryolarning qayir joylarida daryo, kanal va soylarning suv o’tkazish 
qobiliyatini ‘asaytiradigan, ruxsat etilmagan qurilishlar va noruda materiallarni 
qazib olish, boshqa xo’jalik faoliyatini amalga oshirishning oldini olish bo’yicha 
kuchaytirilgan choralar ko’rsin; O’zbekiston Res’ublikasi ‘rezidentining “2012 
yilda
sel-toshqinlar va yer ko’chki hodisalari bilan bog’liq favqulodda vaziyatlardan 
O’zbekiston Res’ublikasi aholisi va hududlarini himoya qilish borasidagi 
qo’shimcha 
chora-tadbirlar 
to’g’risida” 
2012 
yil
7 fevraldagi ‘Q-1703-sonli qarori o’z kuchini yo’qotgan deb hisoblansin.