Фауна хилма хиллигини сақлашнинг қонуний асослари

Асцидиялар синфи (Ascidiae)

• Бу синфга якка-якка, колония бўлиб ўтроқ ҳолда яшовчи қобиқлилар киради. Колонияли формалари баъзан эркин сузиб юриб ҳаёт кечиради. Вояга етган асцидияларнинг узунлиги 30-50 см га боради.
• Асцидияларнинг халтасимон ёки бочкасимон танаси ташқи томонидан дилдироқ клетчаткасимон моддадан иборат қалин қобиқ (туника) билан ўралган бўлиб, остки томонидаги товони билан сув тагидаги бирорта субстратга ёпишиб яшайди.

Асцидии: 1-Халоцинтия оранжевая; 2-Халоцинтия бугорчатая; 3-Скопление разных видов асцидий на дне Белого моря; 4-Стиела; 5-Колониальная тропическая асцидия; 6 – Колониальная асцидия ботриллюс бугорчатый.

• Танасининг устки томонида биттадан тешиги бўлган найсимон иккита ўсимтаси бор. Тешикчанинг биттаси, яъни бир оз баландроқ жойлашгани оғиз сифони деб аталадиган халтасимон халқум бўшлиғига очилади. Халқумни жуда кўп жабра ёриқлари, яъни стигмалар кесиб ўтган. Бу стигмалар орқали сув айланиб туради. Халқум асосида калтагина қизилўнгачгачга очилувчи тешик бор. Қизилўнгач халтасимон ошқозонга туташади. Калта ичаги ташқи муҳитга, клоака сифони деб аталадиган иккинчи найсимон ўсимта жойлашган тешик орқали очилади.

• 1 – оғиз сифони, 2 – клоака сифони, 3- туника (қобиқ), 4, 5 – мантия, 6 – ҳалқум, 7 –ҳалқум бўшлиғи, 8 – жабра ёриқлари, 9 – эндостил, 10, 11 – жабраолди бўшлиғи, 12 – жабра олди бўшлиғи девори, 13 – ошқозон, 14 – жигар ўсимтаси, 15 – анал тешиги, 16 – уруғдон, 17 – тухумдон, 18 – жинсий безларининг каналлари, 19 – юраколди халтаси, 20 – юраги, 21 – нерв тугуни.

• Озиқланиши пассив. Сув билан ҳалқумига кирган озиқ заррачалари безли нов – эндостилда чўкади. Эндостил ҳалқум асосидан бошланиб, унинг қорин томонидан ўтиб, оғиз тешигига кўтарилади. Бу ерда у кенгайиб, ҳалқум ёни ҳалқасини ҳосил қилади ва ҳалқумнинг елка томонидан ўтувчи елка ўсимтасига, яъни елка пластинкасига ўтади. Озиқ заррачалари эндостилнинг киприкли ҳужайралари ёрдамида юқорига, ҳалқум ости ҳалқасига, у ердан эса (киприкли ҳужайрали) елка ўсимтаси орқали қизилўнгач тешигига ўтади.

• Асцидия тузилиши. 1—қобиқ; 2-оғиз тешиги; 3-жабра ёриқлари; 4-ошқозон; 5-клоака тешиги.

•