Farmon Ergashovich Nurboeyv, Shahlo Shavkatovna Tillоeva, Dilbar Baxriddinovna Raxmatova

1.4. §.  ABU ALI IBN SINO TA`LIMOTIGA ASOSAN XASTALIKLAR, 
ULARNING ASOSIY SABABLARI, XASTALIKLARNI TASHXISLASH 
USLUBLARI VA XASTALIK BELGILARI 
        Ekologiya,  ya`ni  organizm  bilan  tashqi  muhit  o`rtasidagi  munosabat 
haqidagi  fanning  yuzaga  kelishini  va  "Ekologiya"  ("oikos"  -yunoncha  xonadon, 
yashash  joyi,  "logos-  fan")  iborasining  qo`llanilishi  19  asrda  yashab  o`tgan  nemis 
tabiatshunos olimi Ernest Gekkel' (1834-1919 y) nomi bilan bog’liq va u ekologiya 
fanining  otasi  deb  qaraladi.  Bu  borada  e`tiroz  qilishimiz    kerakki,    qariyb  1000  yil 
avval  buyuk  vatandoshimiz  tibbiyot  dahosi  Abu  Ali  ibn  Sinoning  hozirda 
"Ekologiya"  deb  yuritilayotgan  atrof  muhitning  deyarli  barcha  omillari  ularga 
insonning,  jonzotlarning  ta`siri  va  nihoyat  bu  omillarning  inson  va  jonzotlarga  aks 
ta`siri  to`g’risidagi  mashhur  iboralarini  keltirishning  o`zi  kifoya.  "Chang 
bo`lmaganda inson 1000 yil yashagan bo`lar edi" yoki  "havo toki muvozanatlangan 
va  toza  bo`lsa,  unga  (pnevmaga)  begona  qo`shimchalar  qo`shilmasa,  u  salomatlik 
garovi bo`ladi, aks holda turli kasalliklarga sabab bo`ladi". 
       Sabab - bu oldin paydo bo`ladigan va odam gavdasida qandaydir bir holatni 
keltirib chiqaruvchi yoki bu holatni  turg’unligicha saqlab turuvchidir. 
        Kasallik  esa  kishi  gavdasidagi  g’ayritabiiy  bir  holat  bo`lib,  u  g’ayritabiiy 
mizojdan, yo g’ayri tabiiy tarkibdan paydo bo`ladi. 
        Ba`zan  bir  kasallik  ikkinchi  kasallikni  keltirib  chiqarishga  sabab  bo`ladi.  
Hatto kasallikning yuz berishi  kasallikning sababi ham bo`la oladi. Masalan, kuchli 
og’riq  hushdan  ketishlikka  sabab  bo`ladi,  qattiq  og’riq  –  og’riq  sohasida  shishni 
hosil  bo`lishiga  sabab  bo`ladi.  Ba`zan  xastalikning  yuz  berishi  o`z  -  o`zidan 
kasallikka  aylanadi,  isitmadan  paydo  bo`lgan  bosh  og’rigi  kabi,  bu  ko`pincha 
o`rnashib mustahkam bo`lib oladi, hatto kasallikka aylanib ketadi.