Farmokognoziya oxiri p65

Mahsulotning mikroskopik tuzilishi. 
Yumshatilgan meva-
dan ko‘ndalangiga kesib preparat tayyorlanadi va xloralgidrat
eritmasi yordamida mikroskopning kichik obyektivida ko‘riladi
(9-rasm).
Har qaysi yarimta mevadagi 5 ta qovurg‘alar mikroskopda
yaxshi ko‘rinadi. O‘tkazuvchi to‘qima bog‘lamlari shu qovurg‘a-
larga joylashgan. Har qaysi bo‘lakda 6 tadan efir moyli kanal-
chalar bo‘lib, shundan 4 tasi mevaning bo‘rtib chiqqan tarafi-
dagi qovurg‘alar orasida, qolgan 2 tasi esa tekis tomonida joy-
lashgan.
Kimyoviy tarkibi.
Meva tarkibida 3—6,5% efir moyi, 20%
gacha yog‘ va oqsil moddalar bo‘ladi. XI DF ga ko‘ra, meva tar-
kibida efir moyi 3% dan kam bo‘lmasligi kerak. Efir moyi pish-
gan va maydalangan mevadan suv
bug‘i yordamida haydab olinadi. U
rangsiz yoki och sarg‘ish, uchuv-
chan, arpabodiyon moyi hidini es-
latuvchi hidga ega, oldin achchiq-
roq-yoqimli, so‘ngra shirinroq maza
beruvchi tiniq suyuqlik. Zichligi
0,960—0,979, refraksiya soni
1,527—1,528,+10° dan past ha-
roratda efir moyining kristall qismi
(steropteni) — anetol ajraladi. Efir
moyi tarkibida 50—60% anetol,
10—20% fenxon ketoni, 10% gacha
metilxavikol, oz miqdorda anis al-
degid va anis kislota va boshqa
birikmalar bo‘ladi.
Ishlatilishi.
Dorixona ukropining
mevasi va preparatlari yuqori nafas
yo‘llari yallig‘langanda balg‘am ko‘-
chiruvchi, ich yumshatuvchi hamda
yel haydovchi dori sifatida me’da-
ichak kasalliklari va meteorizm
(ichaklarda gaz to‘planishi, qorin
dam bo‘lishi)da ishlatiladi. Ba’zan
meva o‘t pufagi va buyrak-toshi
kasalligida ham qo‘llaniladi. Efir
moyi farmatsevtikada miksturalar
ta’mini yaxshilash uchun ishlatiladi.
9-rasm.
 Fenxel (dorixona
ukropi) mevasining
ko‘ndalang kesimi:
1
— epidermis (ekzokarp);
2
— mezokarp; 
3
— efir moyli
kanalchalar; 
4
— endokarp;
5
— endosperm; 
6
— urug‘-
pallalari; 
7
— o‘tkazuvchi
to‘qima bog‘lamlari.
1
2
3
4
5
6
7

---

135