Farmokognoziya oxiri p65

OTQULQQ ILDIZI – RADICES CONFERTI
O‘simlikning nomi.
Dorivor otquloq — Rumex confertus
Willd., torondoshlar — Polygonaceae oilasiga kiradi (65-rangli
rasm).
Ko‘p yillik, bo‘yi 60—150 sm ga yetadigan o‘t o‘simlik.
Ildizpoyasi kalta, yo‘gon, ko‘p boshli, ildizi kam shoxli. Poyasi
tik o‘suvchi, bo‘g‘imli, yuqori qismi shoxlangan. Ildizoldi to‘p-
barglari va poyaning pastki qismidagi barglari uzun bandli,
uchburchaksimon-tuxumsimon, asos qismi chuqur yurak-
simon, o‘tmas uchli, biroz to‘lqinsimon qirrali, pastki tomonida
tomirlari bo‘ylab kalta tuklar joylashgan. Poyadagi barglari
yuqoriga chiqqan sari siyraklashib boradi. Poyaning yuqori qis-
midagi barglari tuxumsimon-lansetsimon bo‘lib, kalta bandi bi-
lan poyada ketma-ket o‘rnashgan. Barg bandi poyani qamrab
olib, yondosh bargchalari bilan qo‘shilib o‘sib, naychaga aylan-
gan bo‘ladi. Gullari mayda, ko‘rimsiz, ro‘vakka to‘plangan. Gul-
qo‘rg‘oni 6 bo‘lakli, otaligi 6 ta, onalik tuguni bir xonali,
yuqoriga joylashgan. Mevasi — tuxumsimon, uch qirrali, och
jigarrang yong‘oqcha. May-iyun oylarida gullaydi, mevasi
iyulda yetiladi.
Geografik tarqalishi.
Ukraina, Moldova, Belorus, Boltiq-
bo‘yi mamlakatlari, Rossiya, Qozog‘iston, O‘zbekistonda, qis-
man Kavkazda uchraydi. Asosan, ariq bo‘ylarida, o‘tloqlarda,
o‘rmon chetlarida, yo‘l yoqalarida, begona o‘t sifatida ekinlar
orasida o‘sadi. Mahsulot asosan Moldova, Ukraina, Belorus va
Rossiyaning Yevropa qismini o‘rmon va o‘rmon-cho‘l hududida
tayyorlanadi.
Mahsulot tayyorlash.
O‘simlik ildizi kuzda kovlab olinadi,
tuproqdan tozalab, suv bilan yuvib, mayda bo‘laklarga bo‘lib,
ochiq yerda yoki quritgichlarda 50—60°C da quritiladi.
Mahsulotning tashqi ko‘rinishi.
Tayyor mahsulot ildiz va
ildizpoya bo‘laklaridan tashkil topgan. Ildiz bo‘laklarining usti
qo‘ng‘ir, sindirib ko‘rilganda ichi qizg‘ish-sariq rangli, zirap-
chali bo‘lib sinadi. Ildiz bo‘laklari uzunasiga burishgan, to‘g‘ri
yoki biroz egri, uzunligi 3—10 sm, yo‘g‘onligi 2—5 sm. Mah-
sulot o‘ziga xos kuchsiz hidga, achchiqroq — burishtiruvchi
mazaga ega.