Farmatsevtika ishini tashkil

0 ‘zbekiston Respubiikasi farmatsevtika bozorida dori
vositalarini qalbakilashtirish muammosi va uning holati
XX asr oxirida butun jahon hamjamiyati farmatsevtik bozorga 
qalbaki dori vositalarining kirib kelishi kabi katta m uammoga duch 
keldi. Qalbakilashtirish to ‘g‘risida birinchi m a’lum otlar Jahon
143

---

Sog‘liqni saqlash Tashkiloti tom onidan 1982-yilda aniqlangan. 
Hozirda dori vositalarini qalbakilashtirish muammosi butun dunyo 
uchun dolzarb. X alqaro farm atsevtik ishlab ch iq aru v ch ilar 
assotsiatsiyasi m a ’lum otlariga k o ‘ra, qalbakilashtirilgan dori 
vositalari rivojlangan m am lakatlar farmatsevtik bozori ulushining
5—8% ini tashkil etadi.
Bundan 6 — 8 yil aw al dori vositalari sifatining kuchli nazorati 
tashkil etilgan 0 ‘zbekiston Respublikasini ham dori vositalarini 
qalbakilashtirish muammosi chetlab o ‘tmadi. Birinchi qalbaki dori 
vositasi t o ‘g ‘risidagi m a ’lu m o t 1998-yil K rasn o y arsk n in g
«Krasfarma» farmatsevtik zavodi ishlab chiqargan, qon o‘rnini 
bosuvchi qalbaki «Poliglyukin» dori vositasi asosida aniqlangan. 
0 ‘zbekiston Respubiikasi SogMiqni saqlash vazirligi m a’lumotiga 
ko‘ra qalbaki dori vositalarining miqdori 1998-yilga nisbatan bir 
necha m arta oshgan. Hozirgi paytda 0 ‘zbekiston farmatsevtika 
bozorida barcha farmakoterapevtik guruhlar bo ‘yicha qalbaki dori 
vositalari aniqlangan. U lam i aniqlash ko‘rsatkichlari o ‘rtacha 
quyidagi guruhlar asosida taqsimlanadi:
1. Antibakterial vositalar — 47,8%.
2. O shqozon-ichak tizimiga ta ’sir qiluvchi dori vositalari — 
13,5%.
3. Analgetiklar — 10,9%.
4. T o ‘qim alar almashinuviga ta ’sir qiluvchi vositalar — 9,5%.
5. ZamburugMarga qarshi vositalar — 7,7%.
6. G orm onal vositalar — 5,6%.
7. Boshqa dori vositalari — 5%.
Dori vositalarini qalbakilashtirish muammosi ko‘lamlari haqida 
m a’lum otlar hozircha yetarli emas. Hozirgi paytda bu m uam m o 
rivojlangan m am lakatlar bilan bir qatorda, rivojlanib kelayotgan 
m amlakatlarga ham ta ’sir qilmoqda. Bu m uam m o ko‘proq dori 
vositalarini ishlab chiqarish, im porti, tarqatilishi, yetkazib berish 
tiz im in in g ta rtib g a so lin ish i va n a z o ra ti kuch siz boMgan 
mamlakatlarda ko‘proq kuzatilmoqda.
.Qalbaki dori vositalarining miqdorini ko‘payishiga bir qancha 
om illar t a ’sir qiladi. Bu om illar yaxshilab o'rganib chiqilib, 
muammoni Davlat miqyosida belgilab, dori vositalarini taqsimlash
144

---

tizim ida qalbakilashtirishning oldini olish bo'yicha sam arali 
dasturlar ishlab chiqilishi kerak. Quyida qalbakilashtirilishga ta ’sir 
ko'rsatuvchi asosiy omillar keltirilgan.
—