Farmatsevtik yordam fanidan

Sabablari: 
Turmush tarzi sababli asabiy zurikishlar ( stress) va tashki muxitning boshka omillari jigar ish 
faoliyatiga salbiy ta’sir kiladi. Jigar- kup funksional, xayot faoliyati uchun zarur bulgan organdir. 
Uning funksiyalariga metabolitlik, eksekretor ( ayirish) va depolik funksiyalari kiradi. Ovqat xazm 
kilish, gormonlar, vitaminlar va turli xil fermentlar almashinuvidagi roli katta. SHuningdek jigar 
uglevodlar, oksillar, organizmdagi yog va pigmentlar almashinuviga javobgardir. 
U barerlik funksiyasini bajaradi, tashkaridan kirgan moddalardan xosil bulgan bir kator 
toksinlarni zararsizlantiradi. Regeneratorlik funksiyasi juda katta axamiyatli. Jigar uz massasini 15- 
100% ga kayta tiklashi mumkin. Lekin toksinlar ta’siri va organizmning karishi natijasida bu nisbat 
kamayishi mumkin.
Jigar etishmovchiligining asosiy sababi organ faoliyatini buzuvchi gepatotsidlar ulimiga olib 
keladigan virusli gepatit bulib xisoblanadi. 
Vakt utgandan sung xujayraning ma’lum bir kismi kayta tiklanadi, lekin asosiy faoliyat 
zararlanmagan gepatotsidlar urtasida taksimlanadi. Alkogolni doimiy ist’mol kilish jigar sirroziga 
olib keladi. Organning asosiy kismi funksional aktiv bulmagan biriktiruvchi tukima bilan 
almashadi. Jigar sirrozining sababi bulib ma’lum bir miqdordagi zaxarli moddalar ta’siri ( ogir 
metall tuzlari, usimlik zaxarlari va b.lar) shuningdek kandli diabet, upka kasalliklari, ogir pankreatit 
va enterit kasalliklari bilan birga, semizlik, notugri ovqatlanishdan kelib chikishi mumkin. Tashki 
muxitdan kirgan toksinlar (shuningdek endogen xosil bulgan) moddalar ta’siri natijasida ulim bilan 
tugaydigan jigar etishmovchiligi kasalligi vujudga kelishi mumkin. 
Klassifikatsiya.
Jigar kasalligi turini aniklash uchun avvalo kasallikni gepatit ( yalliglanish 
natijasida) va gepatoz ( yalliglanishdan kelib chikmagan zararlanishlar) ni farklash muximdir. 
Gepatit o’tkir infeksiyalar ( viruslar) natijasida kelib chikadigan va surunkali o’tkir yalliglanish 
tufayli va uning yaxshi davolanmasligidan kelib chikadigan turlari ma’lum. 
Kup xollarda surunkali gepatit- zaxarli ta’sirlar natijasi bulib koladi. Keyinchalik fibroz va 
spetsifik gepatoz rivojlanadi. Gepatitlarga karaganda gepatoz xolatlari xavfsizrokdir, chunki ularni 
oxirgacha davolash va bemor xolatini davolash muolajalari, parxez bilan nazorat kilib turish 
mumkin.

---

85 
Etiologiyasiga kura gepatit- virusli, alkogol sababli, zaxarlar sababli, dorilar tufayli kelib 
chikishi va ayrim spetsifik gepatitlar ( porfiriya, glikogenez, galaktozemiya va b.lar) bulishi 
mumkin.