Farmatsevtik kimyo

 CHingini aniklash.

 

1. Ishkor eritmalari ta’sirida rangli birikmalar hosil bo‘lish reaksiyasi.

 

Preparatlarning barchasining rangi, natriy gidroksid 

eritmasi ta’sirida to‘klanib, qizil, to‘k 

sariq, jigar va 

qo‘ng‘ir rangga o‘tadi. Ishqor ta’

sirida ularda rang o‘zgari

shi furan halqasining 

«ochilib» ketishi va undagi nitroguruhning psevdonitro shaklida tuz hosil qilishi hisobiga deb 

tushuntiriladi. 

 

2. Furatsilin molekulasida semikarbazid qoldig‘i borligi uchun uni natriy gidroksid eritmasi 

bilan kizdirganda 

ammiak  ajratib  chiqaradi.  Uni  hididan  yoki  suv  bilan 

ho‘llangan qizil 

lakmus qog‘ozini ko‘k rangga. bo‘yalishidan bilinadi. 

 

Furatsilin ushbu reaksiya bo‘yicha furazolidon, furadonin va furaginlardan farqlanadi. 

 

Aslida bu reaksiya kuyidagi tartibda ketsa kerak. 

---

Pharmaceutical chemistry  

Autors:  Juraeva A.A., Muhitdinova K.Sh., Zaripova N.T.  R.A.Xusainova, A.D.Tashpulatova 

 

502 

 

3.

 

5- 

nitrofuran  qator  preparatlarni  atseton  yoki  dimetilformamiddagi  eritmalarining  kaliy 

gidroksidning  spirtdagi eritmasi bilan turli rangli birikmalar hosil qilishidan ularning 

chinligini aniqlashda keng foydalaniladi.

 

Tozaligini aniklash. 

Bu erda ko‘rilayotgan preparatlarning tozaligini chuqur tekshirishga juda katta ahamiyat 

beriladi.  Ularning  tarkibida  yot  modda  sifatida  xlorid,  sulfat,  og‘ir  metall, 

margimush va 

boshqa ionlar bor-yo‘qligi tekshirib ko‘riladi. Furatsilin tarkibi

ga  yot  modda  sifatida

 

uning 

sintezida ishlatiladigan semikarbazid qo‘shilib qolgan bo‘lishi ham 

mumkin.  Uni  aniqlash 

uchun preparatni suv bilan chayqatib 

filtrlanadi. Filtratga Feling suyuqligi qo‘shib, qayna

guncha 

qizdiriladi. Bunda qizil cho‘kma holida mis I oksid hosil bo‘lmasligi kerak. Aks holda preparat 

tarkibida yot modda semikarbazid borligini bildiradi. 

 

 

Furazolidonni tarkibida yuqorida ko‘rsatib o‘tilgan yot moddalardan tashkari, benzoy aldegidi 

va atsetat kislotasiga xos reaksiya qilib ko‘rila

di. Buning uchun preparatga suyultirilgan sulfat 

kislota qo‘shib qizdirilganda, benzoy aldegid yoki sirka kislota hidi kelmasligi kerak. 

Furaginning tarkibida ko‘shimcha yot modda sifatida 5

- 

nitrofuri

lakroleinni tekshirib ko‘riladi. 

Preparatni benzol bilan 

chayqatib  filtrlanadi.  So‘ngra  filtratga  kaliy  gidroksidning  spirtdagi 

eritmasi qo‘shilganda, qo‘ng‘ir rang hosil bo‘lmasligi kerak. 

Davlat 

farmakopeyasi  furatsilinni  yodometrik  usul  bo‘yicha  aniq

lashni tavsiya qiladi. 

Buning  uchun  ma’lum  miqdordagi  prep

arat eritmasiga aniq hajmda yodning 0,01 mol/l 

eritma

sidan  ortiqcha  va  ma’lum  hajmda natriy gidroksid eritmasi 

qo‘shiladi. Suyuqlikka 1—2 

minutdan so‘ng xlorid kislota qo‘shiladi va reaksiyaga kirishmay qolgan yodning ortiqchasi 

kraxmal indikatori ishtirok

ida natriy tiosulfatning 0,01 

mol/l eritmasi bilan titrlanadi. 

 

Suyuqlikdagi yodning ortiqchasi natriy gidroksid bilan o‘zaro reaksiyaga kirishgan 

holda natriy gipoyodid tuzi shaklida bo‘ladi. 

---

Pharmaceutical chemistry  

Autors:  Juraeva A.A., Muhitdinova K.Sh., Zaripova N.T.  R.A.Xusainova, A.D.Tashpulatova 

 

503 

 

SHuning uchun ham aralashmaga suyultirilgan xlorid kislota t

a’sir  ettirib,  so‘ngra 

ajralib chiqqan erkin yodni 

natriy tiosulfat eritmasi bilan titrlanadi.

 

 

5

100

500

)

(

⋅

⋅

⋅

⋅

⋅

−

=

a

K

T

V

V

X

и

н

:  

;

4

М

Э

=

 

Furadonin va furazolidonning miqdori Davlat farmakopeyasi talabiga ko‘ra fotokolorimetrik 

usul bo‘yicha aniqlan

adi.  Bu  usul  preparatlarning  ishqorlar  ta’sirida 

hosil qiladigan rangli 

birikmalarining optik zichligini 

o‘lchab  aniqlashga  asoslangan.  Masalan,  furadoninni  natriy 

gidroksid  eritmasi  ta’sirida  to‘q  qizil  rang,  furazolidonni  esa  dimetilformamiddagi  eritmasi

 

kaliy gidroksidning 

spirtdagi  eritmasi  bilan  binafsha  rang  hosil  qilishidan  foydalaniladi. 

Furatsilinni ham natriy gidroksid eritmasi bilan to‘q sariq rangli birikma hosil qilishidan 

foydalanib,  fotokolorimetrik  usulda  aniqlash  mumkin.  SHuningdek  furadoni

nning miqdorini 

suvsiz muhitda kislota-asos  titrlash usuli bo‘yicha ham aniqlash mumkin. Bunda, uning 

dimetilformamid va dioksan aralashmasidagi erntmasi ti

mol ko‘ki indikatori ishtirokida natriy 

metilatning 0,1 mol/l eritmasi bilan titrlab aniqlanadi

.

 

 

 

Tekshiruvlar natijasida olingan natijalarni taxlil qilish va hisoblash; 

O‘quv-tadqiqot ishlari asosida xulosalar chiqarish va bayonnomalarni rasmiylashtirish.