Farmatsevtik kimyo



Download 14,06 Mb.
Pdf ko'rish
bet122/610
Sana16.01.2022
Hajmi14,06 Mb.
#376005
1   ...   118   119   120   121   122   123   124   125   ...   610
Bog'liq
farmatsevtik kimyo fanidan oquv uslubiy majmua

DIXLOTIAZID 

Dichlothiazidum 

 

6-Xlor-7-sulfamoil-3,4-digidro-2N-1,2,4-benzotiadiazin-1,1-dioksid 




Pharmaceutical chemistry  

Autors:  Juraeva A.A., Muhitdinova K.Sh., Zaripova N.T.  R.A.Xusainova, A.D.Tashpulatova 

 

179 


 

 

Dixlotiazid, ok yoki biroz sarg’imtir kristall kukun bo’lib, suv va 95 % li spirtda juda kam eriydi, 



atseton va dimetilformamidda eriydi. U 257—262°S haroratda suyuqlanadi. 

SIKLOMETIAZID 

Cyclomethiazidum 

3- siklopentilmetil-6 xlor-7- sulfamoil-3,4- 

digidro-1,2,4 benzotiadiazin-1,1-dioksid 

 

 

 



Siklometiazid hidsiz yoki juda kuchsiz hidli, oz yoki biroz sarg’imtir oz kristall kukun, suvda va 

xloroformda deyarli erimaydi, atseton va 95 %li spirtda eriydi. U 234—240°S haroratda 

suyuqlanadi. 

Xlorbenzolsulfamid va benzotiazin qator preparatlarning chinligi quyidagi umumiy reaksiyalar 

yordamida aniqlanadi. Masalan, ularning, barchasining tarkibidagi organik birikkan 

oltingugurtni, preparatni konsentrlangan nitrat kislota bilan qaynatish yordamida parchalab, 

sulfat ioniga o’tkazib va uni bariy sulfat oq cho’kmasi holida cho’ktirib aniqlanadi. 

Furosemid, oksodolin, dixlotiazid va siklometiazidlarning tarkibidagi organik birikkan xlor va 

oltingugurtni, yutuvchi suyuqlik sifatida 6 % li vodorod peroksid eritmasi solingan maxsus 

kolbada kislorod atmosferasida kuydirib, so’ngra suyuqlikda paydo bo’lgan xlor va sulfat 

ionlarini tegishli muhitda kumush xlorid va bariy sulfat holida cho’ktirib aniqlanadi. Bu usuldan 

Farmakopeya maqolasi ko’rsatmasi bo’yicha, oksodolinning chinligini hamda xlor ioni asosida 

merkurimetrik usulda. uning miqdorini aniqlashda foydalaniladi. 

Preparatlardagi organiq birikkan xlor atomini yana Belshteyn usuli bo’yicha ham aniqlanadi. 

Bunda mis simchasi ustiga olingan quruq preparat namunasi alangaga tutilsa, uning rangsiz 

qismini yashil rangga bo’yaydi. 




Pharmaceutical chemistry  

Autors:  Juraeva A.A., Muhitdinova K.Sh., Zaripova N.T.  R.A.Xusainova, A.D.Tashpulatova 

 

180 


 

Bu yerda o’rganilayotgan barcha preparatlarning kukun holidagisini natriy gidroksid bilan 

aralashtirib qizdirilganda, ammiak ajratib chiqaradi. Uni hididan yoki qizil lakmus qog’ozini 

ko’k rangga bo’yashi orqali aniqlanadi. Reaksiyani furosemid misolida quyidagi tenglama 

bo’yicha ifodalash mumkin: 

 

 



Ammoniy sulfamatni eritmadagi natriy nitritning ortiqchasini parchalash uchun qo’shiladi. 

 

Furosemidning chinligi spektrofotometrik usul bo’yicha  ham aniqlanadi. Uni 0,01 mol/l 



natriy gidroksiddagi 0,008% li eritmasining 300 dan 390 nm to’lqin uzunlik sohasidagi 

maksimum nur yutishi 365 nm to’lqin uzunligida bo‘ladi. 

Oksodolin kontsentrlangan sulfat kislota ta'sirida sariq rangga bo’yaladi. Preparatning 

rangga kirishi, uning molekulasidagi izoindol halqasida o’zgarish vujudga kelishi 

hisobiga, deb tushuniladi. 

Dixlotiazid va siklometiazidning chinligi, ularni og’ir metall tuzlari, jumladan mis va 

kobalt tuzlari bilan har xil rangga bo’yalgan birikmalar hosil qilishi bo’yicha ham 

aniqlanadi. Masalan, dixlotiazid kobalt xlorid eritmasi ta'sirida havo rangli, mis (II)-

sulfat ta'sirida esa yashil-havo rangli cho’kma hosil qiladi. Siklometiazid kobalt xlorid 

bilan dixlortiaziddan farqlangan holda, avval och binafsha, biroz turishi bilan och 

zangori-kulrangga o’tib ketadigan cho’kma hosil qiladi. Siklometiazid mis (II) -sulfat 

bilan hosil qilgan birikmasi oq cho’kma holida cho’kadi, ushbu reaksiya orqali uni bu 

yerda ko’rilayotgan boshqa sulfamid preparatlardan farqlanadi. Dixlotiazid va 

siklometiazidni og’ir metallar bilan tuz hosil qilishi, ulardagi kislota xossaga ega 

sulfamid                    guruhi hisobigadir. Reaksiyani amalgaoshirishdan avval, preparatni 

suvda eruvchan natriyli tuziga o’tkaziladi. Dixlotiazid misolida reaksiya quyidagi tenglama 

boyicha ifodalanadi: 



Pharmaceutical chemistry  

Autors:  Juraeva A.A., Muhitdinova K.Sh., Zaripova N.T.  R.A.Xusainova, A.D.Tashpulatova 

 

181 


 

 

Dixlotiazidni yana azobo’yoq hosil qilish reaktsiyasi bo’yicha ham aniqlash mumkin. Buning 



uchun avval uni natriy gidroksid bilan ma'lum vaqtgacha qaynatib parchalantiriladi. 

 

Hosil bo‘lgan 3-xlor-disulfamidanilinni xlorid kis-lota ishtirokida natriy nitrit bilan 



diazotirlab, so‘ngra v-naftolning ishqordagi eritmasidan qo‘shib, to‘q qizil rangli azobo‘yoq 

hosil qilinadi. 

Siklometiazidning chinligini aniqlashda ham azobo’yok hosil qilish reaktsiyasidan foydalanish 

mumkin. 


Furosemid, oksodolin, dixlotiazid. va siklometiazidning miqdori turli usullar bo’yicha 

aniqlanadi. Masalan, furosemidning miqdori suvsiz muhitda kislota-asos titrlash usuli bo’yicha 

aniqlanadi. Bunda ma'lum miqdordagi preparatning dimetilformamiddagi eritmasi bromtimol 

ko’ki indikatori ishtirokida suyuqlik ko’k rangga bo’yalguncha natriy gidroksidning 0,1 mol/l 

eritmasi bilan titrlanadi. 



Pharmaceutical chemistry  

Autors:  Juraeva A.A., Muhitdinova K.Sh., Zaripova N.T.  R.A.Xusainova, A.D.Tashpulatova 

 

182 


 

 

Furosemidning tabletkalardagi miqdori suvli muhitda neytrallash usuli bo’yicha aniqlanadi. 



Bunda preparatning ma'lum miq 

doriga aniq va ortik hajmda natriy gidroksidning 0,1 mol/l 

eritmasidan qo’shib, so’ngra uning reaksiyaga kirmay qolgan ortiqchasini xlorid kislotaning 0,1 

mol/l eritmasi bilan fenol qizil indikatori ishtirokida suyuqlik sariq rangga o’tguncha titrlanadi. 

 

Furosemidning miqdorini yana undagi azot asosida Keldal usuli bo’yicha ham aniqlanadi. 



Oksodolin miqdorini undagi organik birikkan xlor asosida merkurimetrik usul bo’yicha 

aniqlanadi. Buning uchun, yuqorida aytib o’tilganidek, ma'lum miqdordagi preparatni vodorod 

peroksid solingan maxsus kolbada kislorod atmosferasida kuydiriladi, so’ngra suyuqlikda hosil 

bo’lgan xlor ionini nitrat kislota va difenilkarbazon indikatori ishtirokida suyuqlik och binafsha 

rangga o’tguncha si-mob (II)-nitratning 0,02 mol/l eritmasi bilan titrlanadi. 



Pharmaceutical chemistry  

Autors:  Juraeva A.A., Muhitdinova K.Sh., Zaripova N.T.  R.A.Xusainova, A.D.Tashpulatova 

 

183 


 

 

Farmakopeya maqolasi talabiga ko’ra siklometiezidni uning tarkibidagi azot asosida 



Keldal usuli  yordamida aniqlanadi. Preparatni tabletkalarda 271 nm to’lqin uzunligida 

spektrofotometrik usulda optik zichligini o’lchab ham aniqlanadi. Siklometiazidning miqdorini 

yana quyidagi kimyoviy tenglama bo’yicha potentsiometrik titrlash usuli bilan aniqlanadi. 

Ma'lum miqdordagi preparatning spirtdagi eritmasiga ekvivalent xajmda 0,1 mol/l xlorid kislota 

va gidroksilamin gidroxlorid solingan kolbani qaytarma sovutgichga ulangan holda qaynatib 

gidrolizlantiriladi. So’ngra gidrolizga olingan xlorid kislota va reaktsiya natijasida ajralib 

chiqqan qo’shimcha xlorid kislotaning umumiy miqdori titrlanadi.

11

 



 

 

Furosemid, oksodolin, dixlotiazid va siklometiazid asosan diuretik hamda gipotenziv ta'sirga ega 



bo’lib,ular o’zaro ta'sir kuchi va muddati bilan farqlanadi. Masalan, siklometiazid dixlotiazidga 

nisbatan taxminan 100 marta faol ta'sir ko’rsatadi, shuning uchun ham uni 100 marotaba kam 

doza beriladi. Oksodolin o’zining birmuncha uzoq muddat diuretik ta'sir ko’rsatishi bilan 

farqlanadi. Furo-semidni diuretik va antigipertenziv modda sifatida 0,04 g dan ichiriladi yoki 1 

% li eritmasidan 0,02 g miqdorida mushak orasiga yoki venaga yuboriladi. Furosemid tabletka 

holida 0,04 g dan yoki 2 ml dan 1 % li eritmasi ampulalarda chiqariladi. 

Oksodolinni diuretik modda sifatida hamda gipertoniya kasalligini davolashda 0,025 g dan 0,1 g 

gacha ichiriladi. Uni 0,05 g dan tabletkalarda chiqariladi. 

                                                             

10.


 

11

 



A.N.Yunushodjaev, Q.A.Ubaydullaev va b. Farmatsevtik kimyo.    Toshkent, 

«Extremum press», 2011 

 



Pharmaceutical chemistry  

Autors:  Juraeva A.A., Muhitdinova K.Sh., Zaripova N.T.  R.A.Xusainova, A.D.Tashpulatova 

 

184 


 

Dixlotiazidni diuretik hamda gipertoniyaga qarshi modda sifatida 0,025—0,05 g dan ichiriladi. 

Uni tabletkalarda 0,025 va 0,1 g dan chiqariladi. 

Siklometiazidning qo’llanishi dixlortiazidnikiga o’xshash bo’lib, uni 0,0005 g dan ichish uchun 

beriladi. Preparat 0,0005 g dan tabletkalarda chiqariladi. 

Bu erda ko’rilayotgan preparatlarning barchasi. O’zi mahkam berkitilgan idishlarda «B» ro’yxati 

bo’yicha saqlanadi. Oksodolin va siklometiazidni salqin va qorong’i joylarda saqlash talab 

qilinadi. 




Download 14,06 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   118   119   120   121   122   123   124   125   ...   610




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish