Farmatsevtik kimyo

GLITSERIN

 

Glycerinum 

        Tibbiyot extiyojlari uchun ishlatiladigan glitserin biroz chuchmal mazali, rangsiz, qidsiz va 

tiniq siropsimon suyuqlik bo’lib, suv va spirt bilan yaxshi aralashadi, efir va moylarda deyarli 

erimaydi.  Uning zichligi 1,225—1,235 gG`sm3 ga teng bo’lib, tarkibida 84—88% glitserin 

bo’ladi. 

    Glitserinning chinligini  akrolein xosil qilish reaktsiyasi bo’yicha aniqlanadi. Buning uchun 

glitseringa suv tortib oluvchi modda sifatida kaliy bisulfat va suvsiz magniy sulfat qo’shib 

qizdirilganda, o’tkir qo’lansa xidli, to’yinmagan aldegid-akrolein xosil qiladi.  

   Reaktsiyani quyidagi tenglama bo’yicha  ifodalash mumkin.  

---

Pharmaceutical chemistry  

Autors:  Juraeva A.A., Muhitdinova K.Sh., Zaripova N.T.  R.A.Xusainova, A.D.Tashpulatova 

 

92 

 

 

 

       Davlat farmakopeyasida, spirtning tozaligiga katta talab qo’yilgan.Uning tarkibida yot 

moddalardan xlorid sulfat, oqir metall ionlari, shuningdek aldegid,  metanol,  furfurol,  

kaytaruvchi, oshlovchi, asos xossali moddalarning bor-yo’qligi tekshirilib ko’riladi. Spirt 

tarkibiga qo’shilib qolishi mumkin bo’lgan metanolni aniqlash uchun uni, avval fosfat kislota 

ishtirokida kaliy permanganat yordamida oksidlab formaldegidga o’tkaziladi. 

 

So’ngra eritmadagi ortiqcha kaliy permanganatni suyuklik rangsizlangunga qadar, natriy bisulfit 

eritmasi ta'sirida parchalanadi. 

 

Keyinchalik, rangsizlantirilgan eritmaga xromotrop kislotasining dinatriyli tuzi qo’shiladi. Bunda 

suyuqlikning binafsha rangga bo’yalishi preparat tarkibiga metanol qo’shilib qolganligini 

bildiradi.  

Reaktsiya tenglamasi quyidagicha ifodalanadi.  

 

 

         Etil spirtining dori turlaridagi miqdorini DF ko’rsatmasiga binoan, uning zichligi bo’yicha 

yoki eritmalaridan qaynash xaroratigacha qizdirish yordamida xaydab olish yo’li bilan 

aniqlanadi.  DF da glitserinning miqdorini aniqlash  ko’rsatilmagan  bo’lsa-da,  uni  neytrallash  

usuli bo’yicha aniqlash mumkin. Buning uchun ma'lum miqdordagi preparatga atsetat angidrid 

qo’shib qaynatilsa, glitserin uchatsetatga o’tadi. 

---

Pharmaceutical chemistry  

Autors:  Juraeva A.A., Muhitdinova K.Sh., Zaripova N.T.  R.A.Xusainova, A.D.Tashpulatova 

 

93 

 

 

         Keyin uni issiq suv bilan suyultiriladi, bunda reaktsiyaga kirishmay qolgan atsetat 

angidridni atsetat kislotaga o’tkazib, fenolftalein indikatori ishtirokida natriy gidroksid eritmasi 

bilan neytrallanadi. So’ngra neytrallangan suyuqlikka 0,1 molG`l natriy ishqori qo’shib, bir 

necha minut qaynatilsa, glitserin uchatsetat, natriy atsetat va glitseringa parchalanadi. 

Reaktsiyaga kirishmay, ortib qolgan ishqorni xlorid kislotaning 0,1 molG`l eritmasi bilan 

titrlanadi.