Farmatsevtik kimyo

XINOLIN-4 HOSILALARI 

Tarkibida xinolin halqasi saqlangan tabiiy moddalardan xinin preparatlari va uning optik 

izomeri xinidin alkaloidi dori moddasi sifatida keng qo‘llaniladi. 

Xinin va kimyoviy tuzilishi jihatidan unga yaqinroq 24 xil alkaloidlar yig‘indisi tropik 

mamlakatlarda, jumladan, Janubiy Amerika va YAva orolida o‘sadigan turli xin daraxti (Sinchona) 

ning po‘stlog‘ida uchraydi. Po‘stlog‘ining tarkibidagi alkaloidlar yig‘indisining umumiy miqdori 2 

% dan 15 % gacha bo‘ladi. Ularning asosiy qismini xinin, sinxonin, sinxonidin, gidroxinin, 

gidrotsinxonidin, kuperin, xininning 

d- 

izomeri xinidin va boshqa alkaloidlar tashkil qiladi. Xininni 

birinchi marta 1816 yilda Xarkov institutining professori F. I. Gize, 1820 yilda esa fransuz olimlaridan 

Pelte va Kaventular xin daraxtining po‘stlog‘idan ajratib olishdi. 1907 yilda xininning kimyoviy 

tuzilishi to‘la o‘rganilib, 1944 yilda esa Amerikalik olimlar Vudvard va Deringlar uni birinchi marta 

sintez qilib olishdi. 

Xinin molekulasining asosini xinolin va xinuklidin halqalari tashkil qilib, ular karbinol  guruhi 

orqali o‘zaro birikkan bo‘ladi. 

 

 

Xinidin xininning optik izomeri bo‘lib, u qutblangan nur tekisligini o‘ngga buruvchi 

steroizomeridir: 

 

 

Davlat farmakopeyasida keltirilgan xinin preparatlaridan xinin gidroxlorid, xinin digidroxlorid 

va xinin sulfat tibbiyotda bezgakka qarshi, xinidinning sulfat tuzi esa antiaritmik modda sifatida 

qo‘llanadi.