Farmatsevtik biotexnologiya

Nazorat uchun savollar. 
1. Nuklein kislotalar organizmda qanday funktsiyani bajaradi?
2. Nukleotidlar nima? 
3. Nukleozidlar nima? 
4. Genetik kod nima? 
5. Aminokislotalar oqsil sintezida qanday funktsiyani bajaradi?
6. Translyatsiya jarayonini tushuntiring. 
7. Replikatsiya jarayonini tushuntiring. 
8. Transkriptsiya jarayonini tushuntiring. 
9. mRNK, tRNK, rRNK qanday funktsiyani bajaradi?
10. Mendel' qonunlarini eslang.
«FSMU» texnologiyasi 
 
 
Savol 
 
Karotinoidlar haqida 
 nimalarni bilasiz? 
(
F
) Fikringizni bayon eting. 
(
S
) Fikringiz bayoniga sabab ko’rsating. 
(
M
) Ko’rsatgan sababingizni isbotlovchi dalil 
keltiring. 
(
U
) Fikringizni umumlashtiring. 
 
 
 
MASHG‘ULOT № 7 
Mavzu: Replikatsiya, transkriptsiya, translyatsiya xodisasining moxiyati. Genetik kod. 
Genlar ekspressiyasi 
Mashg'ulot shakli:
«Sanoat farmatsiya» yo‘nalishi talabalari uchun amaliy mashg‘ulot. 
Mashg'ulot uslubi:
O‘yinli texnologiya «Baxs», «Klaster » texnologiyasi. 
Mashg‘ulot maqsadi:
Replikasiya, transkripsiya, translyasiya xodisalarining kechish 
mexanizmi.

---

82 
Mavzuning ahamiyati:
gen muhandisligi genetika va molekulyar biologiya sohasida erishilgan 
yutuqlar asosida dunyoga keldi 
Ishning nazariy qismi 
 
Aminokislotalar, nukleotidlar kabi sodda organik molekulalar birlashib yirik polimerlar 
hosil qiladilar. 2 ta aminokislota bir-biri bilan peptid bog'i, 2 ta nukleotid esa bir-biri bilan 
fosfodiefir bog'i orqali birikadi. Bunday reaktsiyalarning izchillik bilan takrorlanishi natijasida 
chiziqli polimerlar hosil bo'ladi. Bu polimerlar 
polipeptidlar
va 
polinukleotidlar
deb ataladi.
Polipeptidlar ya'ni oqsillar va polinukleotidlar DNK va RNK ko'rinishida juda muhim 
komponent hisoblanadi. Oqsillar 20 ta aminokislotadan iborat. DNK, RNK molekulalari esa bor 
yo'g'i 4 ta nukleotiddan tashkil topgan. Hujayrada ham DNK, ham RNK mavjud. Har biri o'z 
funktsiyasini bajaradi.
Polinukleotidlar strukturasi ahborotni saqlash va uzatish uchun yahshi moslashgan. 
Polinukleotidlar orasida kimyoviy jihatdan farqlar bor. Ana shu farqlar hisobiga bu moddalar 
turli hil vazifalarni bajaradilar. Masalan, DNK genetik ahborot ombori. Chunki uning 
molekulasi RNK molekulasiga nisbatan barqaror. Tirik organizmning tuzilishi va uning 
funktsiyalari haqidagi barcha ahborot ushbu organizmning genetik materialida saqlanadi. 
Genetik materialning asosini esa DNK tashkil etadi.
DNK uzun ikki zanjirli polimer molekula. Bu gigant molekulada organizmning hamma 
belgilari, hususiyatlari «yozilgan». Birinchi zanjirdagi monomerlar ketma-ketligi ikkinchi 
zanjirdagi monomerlar ketma-ketligi bilan komplementar. Ya'ni bir-biriga muvofiq.
Komplementarlik printsipi dastlabki va yangi sintez bo'lgan molekulalarni bir-biriga o'hshah 
bo'lishini ta'minlaydi (