Farmakologiya

10-rasm. Òubokurarin () va galantaminning () tana
mushagi qisqarishiga ta’siri ().


---

99
Asetilxolin ta’siri natijasida parda vaqtinchalik depolariza-
tsiyalanadi, keyin repolarizatsiyalanib, impuls o‘ta boshlaydi va
mushaklarning qisqarishi qaytadan o‘z holiga keladi. Postsinaptik
pardaning ditsilin ta’sirida davomli depolarizatsiya holatida
bo‘lishi natriy va kaliy ionlarining harakatlanishiga olib keladi.
Bu ionlar o‘rin almashadi, so‘ng elektr razryadlar hosil
bo‘ladi, mushaklar tartibsiz ravishda titraydi. Keyinchalik ular
bo‘shashadi. Ditilin xolinesteraza ta’sirida parchalangandan keyin
esa xolinoretseptor repolarizatsiyalanadi, Na
+
 va K
+
 ionlari o‘z
joyiga qaytadi. Xolinoretseptorning mediator asetilxolinga
nisbatan reaksiyasi tiklanadi. Antixolinesteraza ta’sirga ega bo‘lgan
preparatlar (prozerin, galantamin) depolarizator miorelaksant-
larning (ditilin) sinergisti hisoblanadi. Ditilinning farmakologik
samarasi prozerin ta’sirida ancha uzayadi va kuchayadi. Chunki
xolinesteraza fermentining faolligi prozerin ta’sirida pasayadi va
ditilinning parchalanishi sekinlashadi.
Shunday qilib, miorelaksantlar guruhiga kiruvchi preparat-
lar ikki xil ta’sir etish mexanizmiga ega.
Miorelaksantlar, asosan, anesteziologiyada, jarrohlik amaliyo-
tida keng ishlatiladi. Ko‘pincha suyak sinishida, suyakning
bo‘g‘indan chiqishida, intubatsiya uchun va hokazolarda beriladi.
Miorelaksantlarni yuborishdan oldin bemor sun’iy nafas
oldiradigan apparatga ulanadi. Miorelaksantlarning ta’siri
tugaguncha bemor sun’iy ravishda nafas olib turishi kerak.
Ayrim miorelaksantlar (tabletka holida) spastik hollarda ham
beriladi.
Òa’sir etishi uzoq bo‘lgan (30—60 daqiqa) miorelaksant-
larning dozalari oshirib yuborilsa yoki ular qayta-qayta yubo-
rilsa, o‘tkir zaharlanish sodir bo‘lib, mushaklarning bo‘sha-
shishi ancha chuqur va uzoq davom etadi. Bunday hollarda
antidepolarizatorlardan tubokurarin xlorid, diðlatsinlarning
antagonisti bo‘lgan prozerin (0,05% li eritma 1 ml) va atropin
(0,1% li eritma 1 ml) yuboriladi. Agar bunda ham o‘zgarish
bo‘lmasa, preparatlar qayta yuboriladi.