Farmakologiya

Doza, uning turlari va o‘lchov birliklari. Doza deb, tekshi-
riladigan dori moddasining yoki davo qilishda ishlatiladigan dori
preparatining miqdoriga aytiladi. Ularning farmakologik ta’siri
organizmga yuboriladigan miqdoriga bog‘liq.
Dozaning quyidagi turlari tafovut etiladi.
O‘ldiradigan,  zaharli va davo  etish  dozalari. Òurli farma-
kologik moddani laboratoriya hayvonlari ustida tekshiruvda
ularning o‘ldiradigan (letal) bir martalik dozasining ikki turi
aniqlanadi: LD
100
 va LD
50
. LD
100
 – tekshirilayotgan moddaning
shunday eng kichik miqdoriki, uni bir marta hayvonlarga
(ko‘pincha sichqonlarga) yuborilganda 24 soat mobaynida
ularning hammasi (100%) o‘ladi. Agar hayvonlarning yarmi

---

14
Jonivor mahsulotlari,
mikroorganizmlar
mahsuloti
Kimyoviy
sintez
Dorivor
o‘simliklar
Moddalarning ichki organ va sistemalarga ta’siri
laboratoriya hayvonlarida o‘rganiladi
Zaharlilik darajasi
mexanizmini
o‘rganish
Moddalarning asosiy
farmakologik ta’sirini
o‘rganish
Asosiy ta’sirni
o‘rganish
Dori vositasining davolovchi ta’sirini
kasallikning tadqiqot modelida o‘rganish
Farmakologik qo‘mita talabi bo‘yicha klinik
tadqiqotlar uchun uslubiy ko‘rsatma tayyorlash
O‘zR farmakologiya qo‘mitasi
Dori vositalarini bir necha klinikalarda sinab ko‘rish
O‘zR SSV Dori vositalari va tibbiyot texnika
sifatini nazorat qilish Bosh boshqarmasi
Dori vositasini Davlat reyestriga kiritish, ishlab chiqarishga
 va tibbiyot amaliyotida ishlatishga ruxsat berish












1-chizma.  Yangi dori vositasining laboratoriyadan shifoxonagacha
bosib o‘tadigan yo‘li.
nobud bo‘lsa, LD
50
 deyiladi. Olingan natijalar shu moddaning
o‘tkir letal (o‘lim) dozasi deb yuritiladi va ular qancha kichik
miqdorda bo‘lsa, shuncha zaharli – biologik faol hisoblanadi.
Bundan tashqari, LD
100
 va LD
50 
natijalari moddaning keyingi
farmakologik tekshirilishida zaharli va samarali dozasini aniq-
lashda asosiy ko‘rsatkich hisoblanadi.
Zaharli doza deb, farmakologik modda yoki dori vositasining
shunday eng kichik miqdoriga aytiladiki, laboratoriya hayvon-

---

15
lariga yoki bemorga yuborilganda o‘lim chaqirmaydi, lekin
zaharli ta’sir etib, organizmda turli ko‘ngilsiz o‘zgarishlarga
sabab bo‘ladi. Bunday hodisalar dori vositalarini nazoratsiz,
mutaxassisning tavsiyasisiz ishlatilishi natijasida, o‘zining va
o‘zgalarning joniga qasd qilish oqibatida yoki organizmning
doriga sezuvchanligi oshishi natijasida ro‘y berishi mumkin.