Farmakologiya

Antidepressantlar
Antidepressant (depressiyaga qarshi) preparatlar deb,
bemorning ruhan tushkunlik holatini, kayfiyatini yaxshilay-
digan dori vositalariga aytiladi. Ma’lumki, ayrim ruhiy holatlar
ruhiy tushkunlik, kamharakatlik, kamhafsalalik va kayfiyatning
buzilishi bilan kechadi. Ruhiy tushkunlikning (depressiya)
og‘ir shakllari hayot uchun xavfli hisoblanadi.
Antidepressantlar ta’sir mexanizmiga ko‘ra quyidagi guruh-
larga bo‘linadi:
1. MAO ingibitorlari — qaytmas (nialamid iðrazida) va
qaytar ta’sir ko‘rsatadigan (pirazidol, inkazan, moklobemid)
preparatlar;
2. Neyronal qayta ushlanish ingibitorlari (imiðramin,
deziðramin, amitriðtilin, azafen, ftoratsizin).

---

180
Monoaminooksidaza (MAO) ingibitorlari guruhiga kiruvchi
preparatlar monoaminooksidaza fermenti faolligini pasaytiradi.
Natijada katexolamin va serotoninning parchalanishi kamayadi
va shu tariqa ularning ta’sir kuchi oshadi, miya poyasiga
nisbatan qo‘zg‘atuvchi ta’siri yuzaga keladi.
Ushbu guruh preparatlari ichida nialamid ko‘p qo‘llanilib,
terapevtik ta’siri 8—14 kun davomida asta-sekin yuzaga chiqadi.
MAO fermentining to‘silishi 11—12 soat davom etadi. Bemorni
davolash 1—4 oy davom etadi.
Nialamid preparatining MAO fermentiga ta’siri iðraziddan
kuchsiz va zaharliligi ham kamroq. Rezerpin ta’siri bilan bog‘liq
bo‘lgan tushkunlik holatini yo‘qotadi. Nojo‘ya ta’siri ancha kam.
Iprazid MAOning faol ingibitori hisoblanadi va qaytmas ta’sirga
ega, uxlatuvchi analgetik, neyroleptiklar ta’sirini kuchaytiradi.
MAO ingibitorlari guruhiga pirazidol va inkazan preparatlari
ham kiradi.
Pirazidol MAO fermentini to‘sishi bilan birga noradrena-
linning presinaptik parda orqali qaytadan o‘tishini tormozlaydi.
Òa’sir doirasi ancha keng. Ruhiy tushkunlikning har xil
shakllarida keng qo‘llaniladi.
Inkazan ta’siriga ko‘ra pirazidolga yaqin. Rezerpinning anta-
gonisti bo‘lgan fenamin, d-dofa, 5-oksitriðtofan ta’sirini
kuchaytiradi. Xolinolitik ta’siri yo‘q.
Keyingi guruh boshqacha nom bilan, ya’ni uchsiklik anti-
depressantlar ham deyiladi. Bu guruhga kiruvchi preparatlar
MAO fermentiga ta’sir etmay, markaziy nerv tizimida adre-
nergik jarayonlarni zo‘raytiradi. Bu guruhga, asosan, imizin va
amitriðtilin kiradi.