Farmakologiya va klinik farmatsiya

Qizil tolalar. Oq tolalar.

1 .Sarkoplazmasi kup. Kam.

Ingichka. Kalin.

Rangi kizil. Rangi ok.

Kovushkokligi kuprok. Kamrok.

Sekin kuzgaladi va kiskaradi.

Tez kuzgalib kiskaradi.

Sekin charchaydi. Tez charchaydi.

Chuzuluvchan buladi, plastiklik Chuzuluvchanligi va pla-

xossasiga ega. stikligi kamrok.

8.Odam organizmida muskullar kizil va ok tolalardan tuzilagan.Quyonda qizil

muskul - yarimpay muskuli, ok boldir muskulidir.

Tolalarni joylashishiga karab muskullar kuyidagi turlarga bulinadilar.

Paralell muskullar.

2. 
   Duksimon muskullar.
   
3. 
   Patsimon muskullar.
   

Mushaklarnig fiziologik xossalari.

1. Kuzgaluvchanlik.

2. Kiskaruvchanlik.

3. Utkazuvchanlik.

5. 
   Refrakterlik.
   

6.Labillik.

7.Charchashi.

8.Regeneratsiyaga moyilligi.

Mushaklarning fizikaviy xossalari.

1 .Chuzuluvchanlik.

2.Elastiklik.

3.Plastiklik.

Organizmda muskullarning kiskarish turlari.

8. 
   Izotonik kiskarish - unda kalta tortadi - yu, tarangligi doimiy bulib
   

kolaveradi.Muskul ning bemalol yuk kutarishi izotonik kiskarishga misol buladi.

2. Izometrik kiskarishda - muskul kaltalana olmaydi, masalan, muskulning ikki uchi kimirlamay yopishib turganda shunday buladi.Bu xolda muskulning tarangligi uzgarib, uzunligi uzgarmaydi. Organizmda muskullarning tabiiy kiskarishlari xech kachon sof izotonik yoki sof izometrik kiskarishlardan oborat bulmaydi, masalan muskullar yukni kutarayotganda (kulni tirsakdan bukayotganda, oyokni tizzadan bukayotganda) kattalanadi va shu bilan birga karama - karshi muskullari chuzib, uz tarangligini uzgartiradi.

9. 
   Auksotonik kiskarish - uzunligi xam, tarangligi xam uzgarmaydi.
   
10. 
    Konsentrik kiskarish - muskulni kiskarishi.
    

5.Ekssentrik kiskarish - muskulni uzunlashishi.

Muskul tolasi membranasining tinchlik potensiali 80-90 mv, xarakat potensiali 120-135 mv ga teng.Muskulga vositali ta’sir etilganda nerv oxirlariga nerv impulelari kelganda autilxolin ajraladi.Xarakat potensiali butun muskul tolasi buylab tarkaladi.Xarakat potensiali 3-5 m/sek. davom etadi.Muskulning xosil kila oladigan impulelarning maksimal soni 200-250 m/sekunda.YAkka ta’sirga muskul yakka kiskarish bilan javob beradi.

Yakka kiskarish 3 fazadan iborat:

1 .Kiskarishning latent davri - oddiy usulda kayd kilinganda 0,01 sek.teng (optik usulda 0,0025 sek.).

2. 
   Kiskarish fazasi - 0,05” }0,1 sek.
   
3. 
   Bushashish fazasi - 0,05” }
   

Organizmda tabiiy sharoitlarida skelet mushaklariga nerv sistemasidan odatda yakka - yakka- ta’sirlarni emas, balki ketma - ket tez keluvchi bir kancha nerv impulelarini olib keladi.Ritmik ta’sirotlarda muskul kuchlirok va uzokrok kaltalanadi bunday kiskarish tetanik kiskarish yoki tetanus deb ataladi.Muskulning tetanik kiskarishlari yakka kiskarishlarning kushilishi summatsiya natijasidir.Summatsiya ikki xil bulishi mumkin: chala va tula.Tula summatsiya olish uchun birinchi ta’sirotdan keyin ikkinchisi 0,05” kamrok bulish kerak intervali, chala uchun interval 0,05 sek. Dan kuprok bulishi kerak.

Tetanus ikki xil buladi. 1)Tishli.2)Sillik.

Ta’sirotlar chastotasi bir kadar kamrok bulsa - tishli tetanus chikadi, chastota katta bulsa - sillik tetanus olinadi.Tetanik kiskarish balandligi yakka kiskarishning maksimal amplitudasidan ancha ortik buladi.

G.Gelmgols navbatdagi xar bir impuleda muskul shu payt bushashib turganda kaltalanadi deb faraz kilib, bu jarayonga superpozitsiya, ya’ni kiskarishlarning taxlanishi deb nom berdi.Keyinchalik N.E.V’edenskiy anikladiki ketma - ket keluvchi ikki ta’sirot effekta yakka kiskarishlarning arifmetik yigindisiga aslo teng bulmay, shu yigindidan gox kattarok, gox kichikrok chikishi mumkin.Bundan aniklashdiki, kuzgalishning xar bir avvalgi tulkindan keyin muskulning yangidan kiskarish xossasi ancha uzgaradi.Kuzgalish va kiskarishning xar bir tulkini tukimada uta kuzgaluvchanlik shaklida iz koldiradi deb tushuntirdi V’edenskiy.Ikkinchi ta’sirs muskulning kuzgaluvchanligi oshib turgan paytda kelsa, ikkinchi kiskarish amplitudasi, ritmik" ta’sirotlar­da esa tetanik kiskarish amplitudasi xam yakka kiskarishdagiga nisbatan kattarok buladi.E.B.Babakiyning fikricha, muskul xolatining tetanik kiskarishga asos buladigan uzgarishlari muskulda xa bir yangi kiskarishda adenozintrifosfat kislotaning jaralib chikishiga boglik.Kuzgalishning navbatdagi tulkini boshlanguncha ATF tula parchalaneib ulgurmaydi.bu modda juda oz konsentratsiyada muskulning kuzgaluvchanligi va kiskaruvchanligiga katta ta’sir kursatadi, natijada muskulga kelaetgan navbatdagi xar bir impuls avvalgilariga nisbatan kattarok effekt bera oladi.Ta’sirot kuchi va chastotasi optimumi va pesimumi.

Muskulning tetanik kiskarishlarining amplitudasi (balandligi) ta’sirot chastotasining ortishiga karab oshaveradi.Ta’sirotlar chastotasi bir kadar optimal bulganda tetanus maksimal mikdorga etadi - bu chastota va kuch optimumi deyiladi (“Optimum” - “ Eng yaxshi” suzdan olingan).Ta’sir etish chastotasini yana xam oshiraversak muskulning tetanik kiskarish balandligi ortish urniga keskin darajada susayadi va ta’sir etish chastotasi yana oshirilaversa muskul ta’sirlanaverishiga karamay deyarli tamomila bushashadi - chastota va kuch pessimumi (pessimum - eng yomon suzidan olingan).