Фармакокинетиканинг клиник аҳамияти фармакокинетика

REFERAT

Mavzu:___________________________________
BAJARDI:______________
TEKSHIRDI:______________


Toshkent 2022


ФАРМАКОКИНЕТИКАНИНГ КЛИНИК АҲАМИЯТИ

Фармакокинетика - дориларнинг сўрилишини, оқсиллар билан боғланишини, тарқалишини, биотрансформацияси ва организмдан чиқиб кетиш жараёнларини ўрганади ва дорининг организмда миқдорий динамикаси ҳақида маълумот беради.
Дориларнинг фармакологик самараси дори моддаларининг рецептор қурилмаларидаги миқдорига боғлиқ бўлиб, бу миқдорни организмда аниқлаш мураккаб жараёндир, амалда уни аниқлаб бўлмайди. Шу сабабли, амалда дорининг миқдорини биосуюқликлар (қон, қон плазмаси, зардоби, сўлак, сийдик)да аниқланади, чунки дорининг киритилаётган миқдорига нисбатан унинг қондаги миқдори ва дорининг фармакологик самараси орасида коррелятив боғлиқлик борлиги аниқланган.
Дориларнинг қондаги миқдори кўпроқ уларнинг юбориш йўлига фармакокинетик кўрсатгичларига боғлиқ.
3.1. Дори воситаларининг юбориш йўллари ва сўрилиши
Дорининг сўрилиши юбориш йўлига боғлиқ. Энтерал (оғиз орқали, тил остига, йўғон ичак орқали) ва парентерал вена (артерия қон томирига, мушакка, тери остига), нафас аъзолари орқали юбориш йўллари мавжуд бўлиб, дори вена ва артерия қон томирига юборилганда тўғридан-тўғри қонга тушади ва тез орада қонда дорининг юқори миқдори пайдо бўлади, бу эса дори самарасини тез юзага келишини таъминлайди. Дори венага кўпроқ тез самара олиш талаб қилинадиган вазиятларда юборилади, айниқса чақалоқ болаларда. Дори венага тезликда (болюс), секинлик (бир неча дақиқа давомида), ёки томчилаб юборилиши мумкин. Амалиётда болюс-юбориш ва секинлик (томчилаб) билан юбориш бир вақтда тавсия этилиши мумкин.
Дори вена ва артерия қон томирига юборилганда оғиз орқали юборилгандагидан фарқли ўлароқ биотрансформацияга кам учрайди, шу сабабли венага, артерия қон томирига юборилганда дорининг юбориладиган миқдори бироз камроқ олинади.
Дори энтерал ва бошқа йўллар билан юборилганда сўрилгадан кейин жигардан ўтгач катта қон айланиш тизимига тушади.
Дорининг қон ва лимфа тизимларига сўрилиш (адсорбция) деб номланади. Дори юборилган жойдан пассив диффузия, фильтрация, фаол транспорт (ташилиш), енгил ташилиш, пиноцитоз жараёнлари ёрдамида сўрилади (3.1 шакл).