Farg’ona Profayling Maktabining electron kutubxonasi

Mimoza
o’simligiga tegilsa, u darhol 
yaproqini yopib oladi.
5.Gemotropizm
- tirik organizmning quyosh nuri ta'siri ostida harakat qilishga 
moyilligidir. 
Masalan
, kungaboqar o’simligining quyosh nuri tomon harakatlanishi.
6.Barotropizm
- tirik organizmning havo bosimi ostida harakat qilishga 
moyilligidir. 
Masalan,
havo bulut bo’lganida, havoda uchib yurgan hashoratlar 
yerga pastga qarab uchadilar.
7.Gidrotropizm
- tirik organizmning namlik suv ta'siri ostida harakat qilishiga 
moyilligidir.
O’simliklarda aks ettirishning biologik shakli faqatgina tropizmlardan iborat bo’lib, 
bu harakatlar o’simliklarga o’z-o’zini boshqarishiga yordam beradi, ya'ni ular o’zlari 
uchun foydali bo’lgan manbaga qarab intiladi yoki o’zini himoya qilishga doir 
boshqacha harakat qiladi. 
Masalan,
nomozshomgul kechki payt ochilib, kunduzi 
yoruqlikdan yopiladi.
Hayvonlarda aks ettirishning yangi turi - sezuvchanlik yuzaga keladi. 
Sezuvchanlik qobiliyati tufayli, hayvonlar, o’simliklarga nisbatan ancha ko’p 
ta'sirotlarni aks ettirish imkoniyatiga ega bo’ladi. hayvon nerv tizimi va miyasi 
qanchalik yuksak darajada taraqqiy etgan bo’lsa, uning psixikasi ham shunchalik 
yuqori bosqichga ko’tarilgan bo’ladi. Odamda psixikaning rivojlanishi eng yuqori 
bo’lib, ong darajasiga ega.
Hayvonlarning instinktlari
Instinktlar
- hayvoning tabiiy ehtiyojlarini qondirish uchun qiladigan murakkab 
tug’ma harakatlaridir. Qushlar juda ustalik bilan in yasar ekanlar, material tanlash 
va inni pishiq qilib qurish yo’lida xilma-xil harakatlarni bajaradilar. Masalan, 
qaldirg’ochlarning in qurishi, Kalyushka deb ataluvchi baliqning erkagi suv tagida 
yerdan chuqurcha kovlab, uni mayda suv o’simliklari bilan to’sadi, inning yon 
devorini quradi va ustini berkitadi buni u yirik’roq o’simliklardan o’z tanasidan 
elimsimon modda chiqarib yasaydi. Shundan keyin erkak baliq urg’ochi balqni urug’ 
qo’yish uchun haydab kirgizadi va to urug’dan baliqchalar ochib chiqqunga qadar in 
atrofini qo’riqlab turadi. Rus zoopsixologi V.A.Vanger (1849-1934) urg’ochi 
o’rgimchakning nomaqul bo’lib qolgan instinktlari sharotida uning xatti-
harakatlarini kuzatgan va tasvirlab bergan edi.
Chunonchi, ko’pincha o’rgimchak pillasining ichidagini zararkunandalar yeb 
ketgan bo’ladi. Lekin urg’ochi o’rgimchak bo’shab qolgan pillani qo’riqlashda va u 

---