Farg`ona politexnika instituti

Polistirol  –  uning  kimyoviy  formulasi  (-SN
2
  –  SNS
6
N
5
  -  )
n
  ko`rinishga  ega 
bo`lib  u  qattiq,  pishiq,  shaffof  amorf  turdagi  polimer  xisoblanadi.  U  mexanik 
kesim  ishlashga  qulay,  juda  yaxshi  bo`yaladi,  benzinda  erimaydi.  Polistirol 
makromolekula  tarkibida  S
6
N
5
  –  fenol  radikallar  bo`lgani  uchun  u  boshqa 
plastmassalarga qaraganda ionlashgan nurlarga bardoshli.  
Polistirolning  asosiy  kamchiliklariga  asosan  uning  issiqbardoshligining 
kamligi, tez eskirishi va o`z-o`zidan darzlar hosil qilishligida. 
Oddiy  polistiroldan  tashqari  polistirolning  zarbga  bardoshli  turlari  bo`lib 
ular  kauchukning  stirol  bilan  blokli  –  sopolimeri  bo`lib  UPS  bilan  markalanadi. 
UPS  polistirolining  boshqa  plastmassalarga  nisbatan  zarbiy  qovushqoqligi  3  –  5 
barobar va nisbiy cho`zilishi 10 barobar yuqori. Yuqori mustahkam polistirol ABS 
–  marka  bilan  belgilanib  u    yuqori  kimyoviy  turg`unlikka  va  yorug`lik  nurlariga 
hamda  issiqbardoshli.  Ammo  bunday  materiallar  oddiy  polistirolga  qaraganda 
dielektrik  singuvchanligi  past.  Polistiroldan  asosan  radio  va  televideniya 
apparatlarining,  mashina-mexanizm  detallari,  suv  va  kimyoviy  moddalar  uchun 
idishlar, ABS – markadan esa avtomobil salonining detallari tayyorlanadi. 
Ftoroplast – 4  yoki ftorolon – 4 nomi bilan yuritiladigan plastmassa bo`lib 
uning kimyoviy formulasi ( - SF
2
 – CF
2
 - )
n
. U amorf – krisstalli polimer hisoblanib 
250
o 
S  da  kristallarnish  tezligi  past  bo`lib  u  deyarli  mexanik  xossalariga  ta’sir 
ko`rsatmaydi,  shuning  uchun  ftoroplast  –  4  ni  yuqori  250
o
  S  haroratgacha  qizgan 
sharoitlarda  uzoq  muddat  ishlatish  mumkin.  Bu  material  327
o
  S  hararatda  erib, 
415
o
 S haroratgacha qizdirilganda parchalana boshlaydi. Materialning amorf fazasi 

---

yuqori  elastik  holatda  bo`lib  u  ftoroplast  –  4  ga    biroz  yumshoq  bo`lishligini 
ta’minlaydi. U juda past –269
o
 S haroratlarda ham  mo`urt bo`lmaydi. Ftoroplast – 
4 kislata, ishqorlarga, turli erituvchi va oksidlovchi moddalarga kimyoviy turg`un, 
u  suvda  namlanmaydi,  faqat  eritilgan  ishqor  va  metallar  va  atomar  ftor  ta’sirida 
parchalanishi  mumkin.  Ftoroplast  –  4  yuqori  antifriktsion  xossalarga  ega  bo`lib 
uning  ishqalanish  koeftsiyenti  juda  kichik  f  =  0,04    u  327
o
  S    haroratgacha 
o`zgarmaydi. 
Ftoroplast  –  4  ning  asosiy  kamchiligiga  sovuqdan  oquvchanligi,  150  –  250 
o
S haroratgacha qizdirilganda o`zidan inson organizmiga zararli taksik ftor gazlarni 
chiqarishi va qayta ishlash jarayoni murakkabligida. Ftoroplas – 4 dan asosan turli 
maqsadlarda ko`llaniladigan quvurlar, trubalar, sovuq suv uchun vintel jumraklari, 
nasos detallari, turli zichlagichlar,  radiotexnika detallari  va  ishqalanib  ishlaydigan 
podshipniklar tayyorlanadi.  
Ftoroplastning yana boshqa turlariga ftoroplast – 4D, u kichik ftoroplast – 4 
dan kichik makromolekulyar massasi va zarrachalar o`lchami bilan farq qiladi. Bu 
esa  unga  qayta  ishlash  jarayonini  osonlashtirish  imkonini  beradi.  Ftoroplast  –  42, 
bu  material  olovda  yonmaydi,  kimyoviy  turg`un,  undan  asosan  maxsus  kiyim  va 
shunga  o`xshash  narsalar  tayyorlanadi.  Ftoroplast  –  40  bu  material  yuqori 
qattiqlikka  ega  bo`lib  sovuqdan  oquvchanligi  yo`q,  ionlashtiradigan  yorug`lik 
nurlariga turg`un va yuqori texnologik xossalarga ega.