|
1 +3NaC1
Xossalari. Ishqorlarning eritmalari qoiga surilganda sovunga o 'xshab tuyuladiIndikatorlarning rangini o 'zgartiradi: qizil lakmusni ko'k tusga, rangsiz fenolftaleinni — pushti rangga kiritadi.
N ao H , KOH va boshqa suvda eriydigan ishqorlar qizdirishga juda chidamlidir. M asalan, N ao H 1400 0 C da parchalanmasdan qaynaydi. Lekin asoslarning KO 'pchiligi qizdirilganda parchalanadi. Masalan:
uO+H
20 3+3H20
Asoslarning eng muhim kimyoviy xossalari ularning kislotalar, kislotali oksidlar va tuzlarga munosabati bilan belgilanadi.
1. Asoslar kislotalar bilan ekvivalent miqdorlarda o'zaro ta'sir ettirilganda tuz va suv hosil boiadi:
A soslarning k islotalar bilan o 'zaro ta 'Siri neytrallanish reaksiyasi deyiladi. H ar qanday neytrallanish reaksiyasi O H " va H " ionlarning o'zaro ta'sirlashib, kam dissotsilanadigan elektrolit — suv hosil qilishidan iborat.
KOH+HC1=KC1+H20
2. Ishqorlar kislotali oksidlar bilan reaksiyaga kirishadi:
= CaC03 4 +H20
2NaOH + Si02 - Na2Si03 + H20
Elektrolitik dissotsilanish nazariyasiga ko'ra asoslarning barcha umum iy xossalari (qoiga surilganda sovunga o 'xshab tuyulishi, indikatorlarning rangini o'zgartirishi, kislotalar, kislotali oksidlar va tuzlar bilan o 'zaro ta'sirlashuvi)gidroksid-ionlar OH " tufaylidir
Amfoter gidroksidlar. Dissotsilanganda bir vaqtning o 'Zida vodorod kationlari H + ni ham, gidroksid-ionlar OHN ni ham hosil qiladigan gidroksidlar amfoter gidroksidlar deyiladi.
Bularga A H Z H cr(0 H sn(0 H
G H Fe(0 H sn(0 H
H )2 va boshqalar misol bo'la oladi
Bunday nuqtayi nazar yuqorida qilingan xulosalarni o 'zgartirmaydi; amfoter gidroksidda, masalan, A 1(0 H)3 va shunga o'xshashlarda kislotali m uhitda muvozanat aluminiy tuzlari hosil boiish tomoniga, ishqoriy muhitda — muvozanat aluminiy tuzlari hosil boiish tomoniga, ishqoriy m uhitda gidroksokomplekslar hosil boiish tomoniga siljiydi. Ravshanki, suvdagi eritmada muvozanal mavjud boiadi, uni ushbii tenglama bilan ancha aniq ifodalash mumkin:
Yuzaki jihatda ularni o'zaro farqlash unchalik ham qiyin emas. Kislotalarning ta'mi nordon bo'ladi va indikator qog'ozni (lakmus qog'ozini) qizil rangga bo'yaydi. Asoslar esa, qo'lga tekkanda, sovun singari sezgi uyg'otadi va indikator qog'ozni ko'k rangga bo'yaydi. Lekin, kimyogarlar bu kabi fenomenologik aniqlash usullari bilan kifoyalanmaydilar. Ular, moddaning aynan kislota yoki, asos bo'lib qolishiga molekulyar darajadagi sabab nima ekani haqidagi savol bilan ko'proq qiziqadilar.
Mana, deyarli bir asrdan ko'proq muddat o'tibdiki, kimyogarlar kislotalar va asoslarni eng fundamental miqyosda farqlash ustida kalla qotirib kelmoqdalar.
Kislotalarga ta'rif berishga qaratilgan birinchi urinish - 1778-yilda Antuan Lavuaze tomonidan amalga oshirilgan edi. U, o'sha paytda trendda bo'lgan flogiston nazariyasini inkor etuvchi qator ilmiy tekshirishlar olib borgan va yonish jarayonida aynan qanday fizik-kimyoviy hodisalar sodir bo'lishini ko'rsatib bergan edi. Lavuaze, moddalar yonayotganda ular bilan birikib oladigan havodagi gazni kislorod (oxygen) deb atagan. Bu so'zning ma'nosi "kislota tug'diruvchi” degani bo'lib, lekin, Lavuaze nom tanlashda biroz adashgan edi. U barcha kislotalar tarkibida albatta kislorod bo'ladi deb ishongan va shu sababli, havoda 21% ulushda mavjud bo'lgan, hamda, yonishga yordam beradigan gazni aynan ”kislota tug'diruvchi” deb nomlab qo'ygan.
Arreniusning ta'rifi
Kislota va asos tushunchalarini farqlashning zamonaviy yondoshuvini shved kimyogari Svante Arrenius (1859-1927) boshlab bergan. Uning kislota tushunchasiga bergan ta'rifi juda oddiy va lo'nda edi: agar biror modda suvda eritilganda vodorod ioni (ya'ni, proton - H+) ajralib chiqishiga sabab bo'lsa, u - kislota bo'ladi. Agar, basharti, modda suvda erish jarayonida gidroksid-ion (OH-) ajralib chiqishiga sabab bo'lsa, u - asos bo'ladi.
Ushbu ta'rifga binoan, mohiyatan, oltingugurt kislotasining suvdagi eritmasi (H2S04) bo'lmish - akkumulyator kislotasi bu - kislota bo'ladi. Chunki, oltingugurt kislotasidagi vodorod atomlari eritmada vodorod ionlariga aylanadi. Shuning singari, natriy gidroksid (NaOH) - asos hisoblanadi; chunki u suvda gidroksid-ion ajratib chiqaradi.
Ushbu ta'rif, kislota va asoslar nima sababdan bir-birini neytrallashini izohlab ham beradi. Gidroksid-ion vodorod ioni bilan to'qnash kelganda, ular birikib, oddiy H20 molekulasi, ya'ni, suv hosil qiladi.
o'rni kelganda aytib o'tish joizki, Svante Arrenius, kimyo ilmidan tashqari, o'sha zamonlarda keng muhokama markazida bo'lgan yana bir ilmiy bahs - Yerdan boshqa sayyoralarda hayot mavjudmi, yo'qmi,
Koinotdan bizdan boshqa ham ongli mavjudotlał bormi? - qabilidagi munozaralarda juda faol ishtirok etgan. U panspermiya nazariyasi tarafdori bo'lgan. Ushbu nazariyaga ko'ra, hayot Koinotning qayeridadir bir marta vujudga kelishi yetarli bo'ladi va keyinchalik, ushbu hayot nishonalarini Mikroorganizmlar tomonidan sayyoralardan-sayyoralarga kosmos orqali tashib yurish mumkin bo'ladi deb qaraladi. Ya'ni, bu nazariya tarafdorlari, Koinotning turli joylarida hayot shakllari birbiridan mustaqil shakllanishi shart emas, aynan bir ko'rinishdagi hayot shaklini kosmos orqali Mikroorganizmlar turli jismlar vositasida, masalan, meteoritlar va kometalar yordamida tashib yurishi mumkin deb hisoblaydilar. Keyinchalik, ushbu nazariya o'rniga yo'naltirilgan panspermiya nazariyasi maydonga chiqqan. Unga ko'ra esa, galaktikaning qayeridadir qandaydir yuksak taraqqiy etgan sivilizatsiya mavjud bo'lib, u butun Koinot bo'ylab o'ziga tegishli hayot shakllaridan nishona saqlovchi vositalarni tarqatib yuradi va bunday hayot shakliga mos
Do'stlaringiz bilan baham: |
