Fargona davlat universiteti tabiiy fanlar fakulteti kimoyo yunalishi

Suyak talqoni, uy hayvonlarining suyaklarini qayta ishlab olinadi, tarkibida Ca,(PO₄)₂ bor. '
Ammofos — tarkibida fosfor va azot bo'ladigan o'g'it. Fosfat kislotani ammiak bilan neytrallanganda hosil bo'ladi. Odatda, tarkibida NH₄H,PO₄ va (NH₄)₂HPO₄ bo'ladi.
Shunday qilib, fosfat kislotaning kalsiyli va ammoniyli tuzlari fosforli o'g'itlar hisoblanadi.
Kaliyli o'g'itlar ham o'simliklarning oziqlanishi uchun zarur. Tuproqda kaliy yetishrnasa hosil va o'simliklarning noqulay sharoitga chidamliligi sezilarli darajada pasayadi. Shu sababli qazib olinadigan kaliy tuzlarining 90% ga yaqini kaliyli o'g'itlar sifatida qo'llaniladi.
Eng muhim kaliyli o'g'itlar quyidagilardir:

1. 
   ishlov berilmagan tuzlar: maydalangan tabiiy tuz-
   lardan, asosan silvinit NaCl • KC1 va kainit MgSO₄ • KC1 • 3H₂O
   minerallaridan iborat;
   
2. 
   konsentrlangan o'g'itlar: tabiiy kaliyli tuzlarni qayta
   ishlash natijasida olinadi, bular KC1 va K₂SO₄;
   

3)yog'och va torf kuli: tarkibida potash K₂CO, bo'ladi.
Avogadro qonuni. Gazlarning molyar hajmi
Italyan olimi AAvogadro barcha gazlar bir xilda siqilishiga (Boyl — Mariott qonuni), termik kengayish koeffitsienti bir xilligiga (Gey-Lyussak qonuni) va boshqa ba'zi umumiy xossalari borligiga e'tibor bergani holda va o'zining kuzatishlari asosida 1811- yilda quyidagi qonunni yaratdi: Bir xil sharoitda turli gazlarning teng hajmlarida molekulalar soni bir xil bo'ladi.
1860- yilda kimyogarlarning Karlsruedagi xalqaro syezdida Avogadro ta'limoti umum tomonidan e'tirof etildi. Syezd atom-molekulyar ta'limotning rivojlanishiga kuchli turtki bo'ldi.
Bir xil sharoitda barcha gazlarda alohida molekulalar orasidagi masofa taxminan bir xil bo'ladi. Molekulalarning hajmi molekulalar o'rtasidagi masofaga nisbatan nihoyatda kichik bo'ladi, bundan turli gazlarning teng hajmlarida (bir xil sharoitda) molekulalar soni bir xil bo'lishi kerak, degan xulosa kelib chiqadi. Demak, agar bir xil sharoitda gazlarning teng hajmlarida molekulalar soni bir xil bo'lsa, u holda bir xil sondagi molekulalari bo'lgan turli gazlarning massalari ham bir xil hajmni egallashi kerak.
Bizga ma'lumki, molyar massalar va ularga proporsional bo'lgan gazlarning massalari ana shunday massalardir. Masalan, 2 g vodorod bilan 32 g kislorodda molekulalar soni bir xil, ya'ni 6,02 • 10²³ ta bo'ladi (Avogadro doimiysi). 2 g vodorod bilan 32 g kislorod (normal sharoitda) bir xil - - 22,4 1 hajmni egallashi tajribada isbotlangan. Demak: