FarDu Iqtisodiyot yo`nalishi 20. 144-guruh Talabasi Tadjiboev Metinbekning

Uzoq muddatli davrda
1.Ichki ishlab chiqarishga yangi va zamonaviy texnologiyalarni jalb qilib bo’lganimizdan keyin, milliy iqtisodiyotimiz real sektori rivojlanganidan keyin sekin-astalik bilan importga ham keng yo’l ochib berish, mavjud to’siqlar darajasini kamaytirish tashqi savdo siyosatimizning ustuvor yo’nalishlaridan biri bo’lishi kerak. Bu albatta iqtisodiy rivojlanganlik darajasi ma’lum darajaga yetganidan keyin qilinishi kerak bo’lgan masaladir
2.Infrastruktura va transport tizimini yaxshilash, bunga erishish maqsadida davlat byudjeti daromadlaridan foydalanish. Bevosita importdan tushayotgan mablag’larni aynan shu maqsadlarda sarflash keyinchalik eksport operatsiyalariga ketadigan xarajatlarni bir necha barobarga kamayishiga sabab bo’ladi
3.Banklarning tashqi savdo siyosatida faol qatnashishini rag’batlantirish. Bunga asosiy zaruriyat shundan iboratki deyarli barcha tashqi savdo operatsiyalari banklar ishtirokida bo’ladi, shunday ekan bank tizimi tashqi savdo operatsiyalarining qay darajada tez va samarali bo’lishiga ta’sir qiladi
4.Eksport va import operatsiyalariga ko’maklashuvchi yangi tuzilmalar, logistika markazlari, maslahatxonalar, marketing izlanishlarini olib boruvchi tashkilotlar tashkil qilish tashqi savdo rivojiga va undagi noaniqliklar bo’lmasligining asosiy omilidir. So’ngi tahlillar shuni ko’rsatdiki mamlakatimizda faoliyat olib borayotgan va eksport bilan shug’ullanishi istagi bo’lgan ko’pchilik iqtisodiy sub’yektlar asosan quyidagi savollarga javob topishga qiynalishadi: eksport operatsiyalarini tashkil qilishning huquqiy asoslari qandayligi, chet el bozoridagi vaziyat, mahsulot narxi hamda raqobatchilar shuningdek chet mamlakatdagi ta’minotchilar vaziyati haqida aniq ma’lumotlarga ega emas. Bu esa eksport holatin ma’lum darajada cheklaydi.
5.Erkin savdo-iqtisodiy zonalarini tashkil qilish, bunday hududlarga investitsiyalar kirishiga qulay sharoitlar yaratib berish, bu bilan aholi bandligi ta’minlash hamda mamlakatimizning eksport salohiyatini yanada rivojlantirish. Bu borada amaliy ishlar olib borilmoqda, Navoiydagi Erkin Iqtisodiy Savdo Zonasini tashkil qilish ishlari boshlab yuborilgani so’zimiz isbotidir.
Yuqorida ko’rsatib o’tilgan ustuvor vazifalar bajarilsa, mamlakatimiz iqtisodi hamda tashqi savdosi rivojlangan mamlakatlar darajasiga sekin-astalik bilan yetib oladi. Keyinchalik mamlakatimiz XST larga a’zo bo’lish masalalari, integratsiya masalalari bilan aktiv shug’ullana oladi. Faol tashqi savdo siyosati mamlakatimizdagi yuqori sur’atli o’sishni ta’minlab turishga, aholi bankligini oshirishga, tashqi savdo musbat balansiga bu bilan xalqaro rezervlar oshishiga, investitsiya oqimlari o’sishiga xizmat qiladi.
Endi quyida so’nggi yillardagi savdo aylanmasi ma’lumotlari asosida kelgusi besh yil uchun qilingan prognoz jarayonini bosqichma-bosqich jarayonlarini ko’rib chiqamiz:

1. Birinchi navbatta kerakli davrlar ulardagi ko’rsatkichlar kiritib olinadi. Prognoz aniqroq chiqishi uchun ko’rsatkichni 2 qismga ajratib olindi (eksport va import), bunda ko’rsatkichning qismlarga ajratish imkoniyati borligi uchun. Keyin davrlarni “t” yangi davrlarga almashtirildi, ya’ni hisoblashdagi murakkabliklarni oldini olish uchun.

2. Keying bosqichda yangilangan “t” davrga bog’lab 2 qism ko’rsatkichlarning regressiyalari hisoblandi va bu yordamida regressiya tenglamaslari tuzildi.

3. So’nggi bosqichda yuqirda tuzilgan tenglamalar yordamida ikki qism ko’rsatkichning kelgusi “t” 5 davr uchun prognozlari topildi va ularning yig’indis o’laroq asosiy ko’rsatkichining kelgusi 5 yil uchun prognozlar aniqlandi