Faollashtirish omili sifatida

www.pedagoglar.uz
22-son 4 –to’plam fevral 2022 
Sahifa: 130 
metodlarini, yangi mavzuni tushuntirish qismida ―Insert‖, ―Pinbord‖, ―Zinama-zina‖, 
―Bumerang‖ texnologiyalarini, mavzuni mustahkamlash qismida ―Baliq skeleti‖, 
―Qanday?‖, ―Nilufar guli‖, ―Venn diagrammasi‖ kabi grafik tashkil etuvchilar hamda 
―T-jadval‖, ―Rezyume‖, ―Tushunchalar tahlili‖, ―Kungaboqar‖, ―Charxpalak‖ 
metodlarini, uyga vazifa berishda ―FSMU‖, ―Klaster‖, ―BBXB‖ metodlarini qo‘llash 
dars samaradorligini ta‘minlab, o‘quvchilarning bilimini oshirishga yordam beradi.
Yuqorida keltirilgan interaktiv metodlar va innovatsion dars ishlanmalarining 
ta‘lim jarayonida foydalanilishi avvalo, pedagog mahorati bilan bog‘liq. Metodlar 
dars boshlanishidan oldin tayyor holga keltirilishi, sifatli ko‘rgazma materiallari, 
tezkor savol-javob testlari, baholash mezonlarini shakllantirish, shuningdek, 
o‘quvchilarni rag‘batlantirish maqsadga muvofiq. Bundan tasshqari qirq besh daqiqa 
davom etadigan dars mashg‘ulotlarida harakatli o‘yinlarni ham tashkil etish miyaning 
tezkor va yaxshi ishlashini ta‘minlaydi. Dars jarayonlarida munozara debatlari va 
bahsli mavzularda o‘quvchilar bilan suhbat uyushtirish ham ta‘lim samaradorligini 
belgilaydi.
Yillar mobaynida to‘plangan tajriba, dars jarayoni hosilasi sifatida yuzaga 
kelgan fikr va xulosalarga tayanib, ona tili va adabiyot fanlarini o‘qitishda amalda 
qo‘llanilib kelingan usul va shakllarni inkor etmagan holda ularni boyitish, zamon 
zayli bilan yangi usullarni tatbiq etish tarafdori ekanligimizni ko‘plab metodlar 
yordamida ifodalashimiz mumkin. Jumladan, 
-
Izchil savol-javob usuli. Odatda, adabiyot mashg‘ulotlarida savol-javob usuli 
deganda ko‘z oldimizga bu jarayonning ikki ishtirokchisi: savol berayotgan 
o‘qituvchi hamda unga javob qaytarayotgan o‘quvchi keladi. Bu yillar davomida 
ta‘lim jarayonida qo‘llab kelingan an‘anaviy, ko‘p foydalanilgan usul hisoblanadi. 
-
O‘quvchilar kitobxonligini shakllantirishda satira va yumordan foydalanish 
usuli. Kitob o‘qishga bo‘lgan muhabbat aslida ta‘limning quyi bosqichida 
shakllanishi barchaga ma‘lum haqiqat. Bu tuyg‘uni kamol toptirish masalasida 
o‘qituvchilar tomonidan ko‘plab taklif-mulohazalar bildirilgan. Ochiqroq aytganda 
satira va yumorni birlashtiruvchi xususiyat – kulgidan foydalanish orqali 

---