Faoliyatini muvofiqlashtiruvchi kengash nashrga tavsiya etgan

11. Yanchuvchi jismlarning yeyilishi (siyqalanish)
Yanchuvchi  vosita  sifatida  rudali  va  metall  jismlar  ishlatiladi. 
Metall  yanchuvchi  vositalar  shakliga  qarab  sharli  va  sterjenliga 
bo‘linadi.  Sharlar  prokatlash,  bolg‘alash  (kovka)  yoki  qoliplash 
(shtampovka) orqali po‘latning turli markalaridan diametri 15 da 
125 mm gacha (30 dan 110 mm oraliqda 10 mm diapazonda) qilib 
tayyorlanadi. Diametri 60 mm gacha bo‘lgan sharlar kamida 0,35% 
uglerod  saqlovchi  po‘latdan,  diametri  60  mm  dan  katta  sharlar 
tarkibida kamida 0,6 % uglerod saqlovchi po‘latdan tayyorlanadi. 
Sharlar toblanishi kerak. Sharlarning yuzasida darzlar, pufakchalar, 
parda va boshqa begona narsalar bo‘lmasligi kerak.
Steijenlar 40 dan 125 mm gacha diametrda uglerodli po‘latdan 
prokatlab tayyorlanadi. Ular ruxsat etilgan chegaragacha yeyilgan
-
dan keyin (30–50 mm gacha) bukilmasligi va mayda bo‘laklarga 
bo‘linmas ligi kerak.
Ishlab chiqarilayotgan sharlar qattiqlik, zarbaga chidamlilik va 
geometrik o‘lchamlar bo‘yicha talablarga javob bermaydi, shuning 
uchun ularning sarfi katta. Yaqin yillar ichida cho‘yan yanchuvchi 
vositalarni ishlab chiqarish yo‘lga qo‘yiladi.

---

104
Diametri 40–50 mm li po‘lat shariarni diametri 25 mm li cho‘yan 
sharlariga almashtirish kelajakda yaxshi samara beradi.
Shar,  sterjen  va  tegirmon  qoplamasining  yedirilishi  yanchuv
-
chi vositaning sirpanishdagi, dumalashdagi ishqalanishi yanchuv
-
chi vositaning o‘zaro va qoplama orasida urilishi natijasida sodir 
bo‘ladi. Yeyilishning jadalligi shar, sterjen va h.k.lar tayyorlangan 
po‘latning xossa lari, abrazivligi, yanchiluvchi mahsulotning yirikli
-
gi va qattiqligi, yanchilish usuli, muhitning agressivligi, qoplama-
ning urinishi, tegir monning ishlash tartibi. Tegirmon barabanining 
o‘lchami, yanchish sxemasiga va h.k. ga bog‘liq.
Quruq  yanchishda  po‘lat  yanchuvchi  vositalarning  yeyilishi 
abraziv  ta’sir  natijasida,  ya’ni  mahsulot  zarrachalarini  metallni 
mikrotirnash  va  mikrochizish  natijasida  metall  zarrachalarining 
qirindi shaklida uzilishi hisobiga sodir bo‘ladi.
Ho‘l yanchishda esa abraziv yeyilishiga yana korrozion yeyilish 
ham qo‘shiladi. Tekshirishlar agressiv muhitda korrozion yeyilish 
umumiy yeyilishning 10–60% ni tashkil qilishi aniqlangan.