Faol nazorat to’g’risida tushuncha Reja : Faol nazorat haqida O‘lchov vositalarining tanlanishi

Teshiklar, burchaklar, kesmalarni o‘lchash uchun vositalar

Burchaklarni o‘lchash va nazorat qilish uchun burchak plitkalari, burchakliklar, kalibrlar, shablonlar va prizmalar, shuningdek, burchakni o‘lchovchi asboblar shaklidagi burchak o‘lchovlari qo‘llaniladi, burchakni o‘lchovchi asboblarda o‘lchanadigan burchak asbobning tegishli shkalasining va burchak mohiyatini trigonometrik funksiyaning hisoblanishi bilan topiladigan trigonometrik asboblar mohiyati bilan solishtiriladi.

Mashinasozlikda kesmaning aniqligini baholash uchun kompleks nazorat qo‘llaniladi, u bir-biriga qo‘shiladigan kesmalarning buralish uzunligi bo‘yicha bir-biriga tegib turadigan konturlariga rioya qilinishini ta’minlaydi, bunda ayni bir vaqtda o‘rtacha diametr, qadam, ichki va sirtqi diametrlar tekshiriladi. Nazoratning ushbu turi kesmali birikmaning berilgan xarakterini belgilaydi, bunda u kesmaning buralish uzunligi bo‘yicha o‘rtacha diametriga jami yo‘l qo‘yiladigan o‘lchamni saqlab qoladi.
Ishlab chiqarishda yuqorida sanab o‘tilgan nazorat usullaridan tashqari yana tishli va chuvalchangsimon g‘ildiraklar, chervyaklarning va kinematik juftliklarning aniqligining o‘lchanishi va nazorat qilinishi qo‘llaniladi.
Barcha vositalar tarkibi va maqsadi bo‘yicha laboratoriya mashg‘ulotlarining o‘tkazilishida ancha batafsil ko‘rib chiqiladi.


Liniyali o‘lchovlar uchun universal vositalar

Mashinasozlikda liniyali miqdorlarni o‘lchash uchun uzunlikni o‘lchashning yassi paralelli, uchli, shtrixli o‘lchovlari, shruplar, shuningdek, shtangen uskunalar, mikrometrik asboblar va boshqa vositalar keng qo‘llaniladi.

O‘lchovlar ГОСТ 9038-73 bo‘yicha 10°S dan 30°S gacha haroratda 1°C ga 11,5±1*10^-6 liniyali kengayish haroratli koeffitsientiga ega, yuzasining notekisligi Rz<0,063 mkm lik X, XG, 120XG markali po‘latdan ishlab chiqariladi. Uzunlikning shtrixli o‘lchovlariga quyidagilar kiradi: brusokli, tasmali (ruletkalar) va metall o‘lchov lineykalari.
Brusokli o‘lchovlar asboblar va dastgohlarning shkalasi sifatida bevosita o‘lchov uchun ishlatiladi. SHruplar oraliqlarni o‘lchash uchun qo‘llaniladi.
ГОСТ 8.020-75 bo‘yicha tekshirish chizmasida teshiklarni o‘lchash uchun alohida bo‘lim ajratilgan bo‘lib, u ishchi etalon, to‘rt razryaddagi namunaviy vositalar va ishchi vositalaridan iborat bo‘ladi. Bu teshiklarni o‘lchashning o‘ziga xos xususiyatlari, o‘lchovchi uchning detalga kiritilishi zarurligi, teshiklarni o‘lchash vositalarining konstruktiv murakkabligi, teshiklarni o‘lchashning o‘ziga xosligi va shu kabilar bilan izohlanadi. Teshiklarni o‘lchashda o‘lchov liniyasini teshikning diametri bilan muvofiqlashtirish, asboblar konstruksiyasiga teshikni o‘lchov liniyasiga perpendikulyar holatda o‘zgartirish yo‘li bilan maksimal o‘lchamni va detalni o‘lchov liniyasiga nisbatan tebratish yordamida minimal o‘lchamni qidirishni amalga oshiruvchi markazashtiruvchi elementlarni kiritish kerak bo‘ladi.