Фаннинг ўқув-услубий мажмуаси Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 017 йил мартдаги 17-сонли буйруғига асосан тайёрланган

2. АРХЕОЛОГИЯ ФАНИ МАҚСАДИ ВА ВАЗИФАЛАРИ
Бир ярим аср муқаддам, хатто, ўқимишли қатлам вакиллари ҳам дунёнинг яралиши ва унда одамнинг пайдо бўлиши ва унинг эволюцияси бир неча минг йиллар олдин пайдо бўлган деб билишар эди. Ҳозирда, археология фани туфайли узоқ ўтмишнинг “мавҳум” воқеа ходисаларини аниқлаш имкони яралди. Ер юзида инсоният томонидан қилинган моддий маданият янгиликларини тарих фанига олиб кирди.
Археология фани моддий манбалар асосида кишилик тарихи, яъни инсониятнинг энг қадимги давридан то бугунги кунгача бўлиб ўтган тараққиёт босқичлари тарихи, маданият тарихи, шу даврларда ер шарининг турли ҳудудларида турли тарихий тараққиёт босқичларида шаклланган цивилизациялар мазмун, моҳияти ёритиб беради. Бунинг учун археология фани ўзининг манбалари ва маълумотларига таянади. Археологик маълумотлар ибтидоий ғор ва очиқ жой маконлари, тош асри қоятош расмлари, илк ўтроқ деҳқончилик қишлоқлари, бронза даври илк шаҳарлари, қадимги ва ўрта асрлар даври йирик шаҳар марказлари ва уларнинг мудофаа иншоотлари, мозор-қўрғонлар, тоғ-конлари ва металчилик ёдгорликлари, ихтисослашган ҳунармандчилик маҳсулотларини ишлаб чиқариш устахоналари, қадимги ирригация иншоотлари ва бошқа археологик ёдгорликларида илмий тадқиқот ишларини олиб бориш давомида тўпланади. Археологик маълумот ва манбалар асносида археология кишилик жамияти босиб ўтган тарихни тавсифлайди ва асослайди.
Фаннинг мақсад, вазифаси эса бугунги кун инсонларига, инсоният бошидан кечирган цивилизациялар тўғрисида маълумот бериш, уларнинг моддий маданиятини назарий таҳлил қилиш, ўргатиш археология фанининг бош мақсади ҳисобланади. Археология фанининг вазифаси эса, ер қарида тепаликлар шаклида давримизгача сақланиб қолган шаҳар ва қишлоқларни, тоғлардаги ғор маконларни археологик тадқиқотлар ёрдамида ўрганади. Уларни чуқур илмий ўрганиш асосида ўтмишдаги кишилик жамиятлари ижтимоий-иқтисодий ривожланиш тарихининг умумий манзараси тикланади.
Археология фанининг асосий мақсади – археологик ёдгорликларни ўрганиш асосида инсоният томонидан яратилган моддий маданият ютуқларинининг узвий тараққиёт жараёнини аниқлаш ва илмий хулосалар бериш. (Colin Renfrew, Paul Bahn. Archaeology: Theories, Methods and Practice. London. 2004. P. 16-17)