Fanning rivоjlanish bоsqichlari va davrlari

23 bilet
1,Fanning rivоjlanish bоsqichlari va davrlari Fan shakllanishining ilk ko‘rinishlari qadimgi davrlarga borib taqaladi. Jumladan uning ilk manbalari Konfutsiylik ta’limotiga, Qadimgi Gretsiyadagi Ksenofot, Aristotel, Qadimgi Rimdagi Varroon, Sanekalar tomonidan yozib qoldirilgan manbalarga borib taqaladi. O‘rta asrlarda tahlilga oid manbalarni iqtisodiy nazariya fanining tarkibida makro va mikro iqtisodiy tahlil yechimlaridan foydalanilganligini ko‘rish mumkin (Antuan Monkret, U.Petti, D.Rikardo, A.Smit, S.Sismondi va boshqalar). Zamonaviy iqtisodiy tahlil fanining vujudga kelishini va rivojlanishini olimlar ko‘pincha buxgalteriya hisobi, nazorat, audit fanlarining vujudga kelishi va rivojlanishi bilan bog‘lashadi
1883-yilda A.V. Prokofyevning «Ikki yoqlama buxgalteriya kursi» asari chop etilgan. Ammo bunda maxsus tahiilga bag'ishlangan bo'lim yo'q bo'lsada, biroq balans ko'rsatkichlari faqat nazorat qilish uchun emas, balki tahlil qilish uchun ham kerak deb ta’kidlanganIqtisodiy tahlilning 0 ‘zbekistonda yaratilish tarixini taxminan besh bosqichga bo‘lish mumkin. Bu quyida ifodalangan. I — davr: XX asrning 60-yillarida shakllanish davri bo‘ldi. II — davr: o‘tgan asrning 70-yillari Sobiq Ittifoq ichida o‘z o ‘miga ega bo‘lish va iqtisodiy tahlil maktabining shakllanish davri. III - davr: 80-yillar iqtisodiy tahlil maktabining yaratilish va ittifoq miqyosida matlubot kooperatsiyasi tahlili sohasini egallash davri. IV — davr: 90-yillarning boshlari iqtisodiy tahlilning o‘zbek tilida yozilishi va vujudga kelish davri
2. Mahsulоt nоmenkulaturasi va assоrtimentining tahlili. O’rtacha assоrtiment rejasining bajarilishini tahli. Mahsulotlar nomenklaturasi – deb, miqdor holida tovarlar guruhlari, kichik guruhlari va pozitsiyalarini belgilashda hamda hisobga olishda qabul qilingan ro‘yxatidir. Tovar (ish, xizmat)lar assortimenti deb - esa, mahsulotlarning ma’lum bir belgilariga qarab, ya’ni uning turlari, navi, o‘lchami, markasi, artikullariga qarab ajratiladigan mahsulotlar xilidir. Tovarlar nomenklaturasi va assortimentini o‘rganishda o‘rtacha assortiment rejasining bajarilishi tahlil etiladi. Assortimentni shakllantirish sistemasi quyidagi asosiy jihatlarni o‘z ichiga olishi shart: iste’molchilarning istiqbolli ehtiyojini aniqlash; chiqarilayotgan mahsulotning raqobatbardoshlik darajasini aniqlash; mahsulotning bozordagi hayotiylik siklini o‘rganish, o‘z vaqtida yangi zamonaviy bo‘lgan tovarlar turini yaratish bo‘yicha choralar ko‘rish va ishlab chiqarish dasturidan ma’naviy eskirgan va iqtisodiy jihatdan kam foydali bo‘lgan mahsulotni chiqarib tashlash; · iqtisodiy samaradorlik va mahsulot assortimenti o‘zgarishida xavf-xatar darajasini baholash.