Fanning nomi: Ergonomika (“Inson-mashina-muhit” tizimi)

Bir kishining ish o'rni 4,4 m2 ga teng bo'lsa, konstruktor ish unumdorligini oshirishi uchun yetarli sharoit yaratildi deb aytsa bo’ladi (4-rasm).

• Bir kishining ish o'rni 4,4 m2 ga teng bo'lsa, konstruktor ish unumdorligini oshirishi uchun yetarli sharoit yaratildi deb aytsa bo’ladi (4-rasm).
• Ish o'rniga yuqori ishlab chiqarish va unumli muhit yaratish uchun toza havo lozim bo’lib, ventilatsiya tizimi, temperatura-namlik holati, zavod va sex hududini ko'kalamzorlashtirish kerak bo'ladi.

4-rasm. Konstruktor ish o’rnining tavsiyaviy holati. 1-ko’tarilib aylanadigan stul; 2-ish tokchasi;
3-telefon uchun tumbochkalar; 4-qog’ozlar uchun korzina; 5-ish stoli.

3) Ish sathining parametri va miqdori

• Ish o’rnining gabarit, sirtqi, o‘lchami tartibga solingan (bog'langan) miqdori va uning ayrim unsurlarini erkin (bog'lanmagan) miqdorlarini farqlay bilish kerak.

Ish o’rni sirtqi o'lchamining miqdori uning tashqi ko'rinishini yetarlicha bo’lgan o’lchamlari bilan belgilanadi (5-rasm).

Ish o'rni sirtqi o'lchamining hajmi, asosiy ishlab chiqarish asbob-uskunalari, organik texnik uskunalashning hajmlar yig'indisi bilan aniqlanadi.

Ish о‘rni о’lcham miqdorini tartibga solish - alohida ish o'rni narsa yoki buyumlarining bir-biriga va ishlayotgan odamga nisbatan o'rnining xususiyatini belgilaydi. Ular ish o'rnini barcha buyumlarning tizimini yagona asosga bog’lab sanashga imkon beradi. O’lcham miqdorlarini tartibga solish ishlovchi odamning joyini o ‘zgartirishini, gavdaning turli ish holati va vaziyati, zo'riqish kattaligi, ish harakatining yo'nalishini, asbob-uskuna buyumlariga qo'li yetishini ta'minlaydi. O’lcham miqdorlari antropometriyaning dinamik va statik ma'lumotlariga asoslanib hisoblanadi.

5-rasm. Ish o’rnida o’lcham nisbatlari. a) gorizontal ufq tekisligida ish zonasi.
b) rukoyatka harakatining to’g’ri yo’nalishi. d) rukoyatka harakatining noto’g’ri yo’nalishi.
1-boshqaruv pedali zonasi; 2-ishlatib yuborish zonasi; 3-qulay optimal ish zonasi;
4-barmoq uzunligini hisobga olgan holda eng yuqori, maksimal ish zonasi; 5-stol cheti; 6-qo’l yetish zonasi.

Nazorat savollari:

• 1) Ish o'rni deganda nimani tushunasiz?
• 2) Inson tanasining maishiy-turmush sharoitlarida o’lchamlarini tushuntiring?
• 3) Ish o‘rnining sathini tashkil etish va rejalashtirish?
• 4) Ish sathining parametri bu nima?