Fanning maqsadi va vazifalari

Normallashtirishning asosiy maqsadi ma'lumotlar bazasidagi ortiqcha va takroriy ma'lumotlarni yo'q qilishdir.

57. Normal shakllar:

• 
  Birinchi normal shakl (1NF)
  
• 
  Ikkinchi normal shakl (2NF)
  
• 
  Uchinchi normal shakl (3NF)
  
• 
  Boys – Kodd normal shakl (BCNF)
  
• 
  To’rtinchi normal shakl (4NF)
  
• 
  Beshinchi noqmal shakl (5NF)
  

58. Birinchi normal shakl:

Agar uning barcha xususiyatlarining qiymatlari atomar (bo’linmas) bo'lsa, munosabatlar birinchi normal shaklda bo'ladi.

R2 – 1NF keltirilgan munosabat

TaminKod	MahKod	Mahsulot
T1	1	Shakar
T1	2	Tuz
T1	13	Un
T2	26	Guruch
T2	58	Guruch
T2	130	Makaron
T2	162	Bo’lichka
T3	474	Sut
T3	891	Kefir

R1 - Normallashmagan munosabat

TaminKod	MahKod	Mahsulot
T1	1 2 13	Shakar Tuz Un
T2	26 58 130 162	Guruch Grechka Makaron Bo’lichka
T3	474 891	Sut Kefir

59. Birinchi normal shaklning kamchiliklari:

• 
  Ortiqcha ma'lumotlar - ustunlaridagi ma'lumotlarni ko'p marta takrorlash
  
• 
  ma'lumotlarni o'zgartirish (yangilash) anomaliyalari
  
• 
  ma'lumotlar qo'shilish anomaliyalari
  
• 
  ma'lumotlarni o'chirish anomaliyalari
  

Misol:

Imtixon (FISh, Zachot_nom, Guruh, Fan, Imtixon_sanasi, Baho)

60. Funksional bog’liklar:

Funksional bog’liqlik – biror munosabatning A va B atributlari orasidagi shunday aloqaki, bunda A ning har bir qiymatiga B ning bitta va faqat bitta qiymati mos keladi.

Funktsional bog'liqlik quyidagicha ko'rsatiladi: X Y

Masalan: Reyting dafarchasi raqami FISH

61. Тo’la funksional bog’liqlik, Qisman funksional bog’liqlik, Тranzitiv funksional bog’liqlik

Тo’la funksional bog’liqlik deb B atributning diterminant A atributlari qism-to’plamiga bog’liq bo’lmasligiga aytiladi.

Qisman funksional bog’liqlik deb B atributning tarkibli A diterminantning biror-bir qismiga bog’liq bo’lishiga aytiladi.

Misol: Zachot_nomer, FISh, Guruh, Fan, Sana, Baho

U
shbu atributlarga ega jadvalda Zachot_nomer, Fan, Sana Baho

Тranzitiv funksional bog’liqlik deb shunday funksional bog’liqlikka aytiladiki, unda A, B va C atributlar orasida AB hamda BC ko’rinishdagi bog’liqliklar mavjud va bularga teskari yo’nalishdagi bog’liqliklar esa mavjud bo’lmaydi. Тranzitiv funksional bog’liqlik to’la funksional bog’liqliklarning birlashmasi hisoblanadi.

A, B, C ba'zi bir R munosabatlarining uchta atributi bo'lsin.

Tranzitiv bog’liqlik diagrammasi:



62. Ikkinchi normal shakl (2NF)

Birinchi normal shakl ikkinchi normal shakilda bo’lishi uchun unda qisman funksional bog’liqlikka ega atributlar bo’lmasligi zarur, ya’ni birlamchi bo’lmagan har bir atribut tarkibiy kalitga qisman emas, balki to’laligicha bog’liq bo’lishi zarur.

63. Uchinchi Normal Shakl (3 NF)

Munosabat Uchinchi normal shaklda deyiladi agar u 2 NF da bo'lsa va har bir kalit bo'lmagan atribut birlamchi kalitga bog'liq bo'lmasa.

Uchinchi normal shakl (3NF) tranzitiv bog’liqliklardan holi bo’lishni talab etadi. Amaliyotda ushbu talab birlamchi bo’lmagan atributlar orasida bog’liqlik bo’lmasligi bilan ifodalanadi.

Transitiv qaramlikning mavjudligi yangilanish anomaliyalarining paydo bo'lishiga olib keladi.