Fanni o‘qitishdan maqsad fitots noz yoki o‘simliklar jamoasi, fitots noz

Sing
tik
v end ek
tik suks ssiyal r end din mik lm shi-
nuvl rdir. Chunki bu suks ssiyal rning m nb yi fit
zning o‘zi, ya’-ni s
z
ichki muhitining o‘z k mp
ntl ri t
nid n o‘zg rtirilishi-dir. G
tik v
ekz ek
tik suks siyal r o‘zg rg n tashqi muhit t ’sirid o‘t dig n
ekz din mik lm shinuvl r his bl
di.
tik suks siyal r nch o‘zig
s bo‘lib, boshqa lm shi-nuvl rd n
rq qil di, ya’ni uning s dir bo‘lishi uchun yirikr q fit ts -notik birlikl r

---

66
(f rm tsiya, o‘simlik q pl mi tipi) lm shinuvi l zim. Bu h ld uning t rkibid
bo‘lg n ushbu fit ts
z ham lm shin di. O‘sim-lik q pl mi bu lm shinuvning
yd bo‘lishig t ’sir etm ydi. Ekz -ek
tik suks ssiyal r faqat o‘zg rg n
tashqi muhit t ’sirid gin s dir bo‘l di. Ekz ek
tik suks ssiyal r klim
n,
ed
n, z
n v
ntr
n suks ssiyal r ko‘rinishid bo‘lishi mumkin.
Fil ts
-tik lm shinuvl r fit ts
z t rkibid gi yrim yoki ko‘pchilik
turl rning ev lutsi n o‘zg rishl ri tuf yli s dir bo‘l di .
Fit tsinyozl rning lm shinuvl ri uni k ltirib chiq
dig n f kt r-l rning
int nsivligig q
b, turlich t zlikd o‘t di v quyid gich gu-ruhl rg bo‘lin di:
1. K
str fik (h
tl r tuf yli) lm shinuvl r. O‘rm n d
tl -rining
yopp sig k silishi, quriq y rning shudg r etilishi, m yd nning vulkanik jinsl r
bil n q pl nishi 
shud y
str fik
jarayonl rdir. Yuq tilg n fit ts
z
o‘rnid
sing
z
yo‘li bil n yangil ri sh kll
di.
2. Qisq mudd td t zlik bil n bo‘l dig n lm shinuvl r, shu s -b bd n
ul rni b
sit kuz tish, sh hidi bo‘lish mumkin. Shudg r o‘rni-d t biiy o‘simlik
pl mining tikl nishi, ch rv ko‘p b qilg nid n yay-l vl r fit ts
zl rining
mb g‘ ll shuvi k bil r shul r juml sid ndir.
3. O‘z q mudd tli lm shinuvl r, ul r o‘nl rch , h tt yuzl b yil-l r
ray nid
st -sekin s dir bo‘l di. Yonib k tg n q
g‘ yz r o‘rmonning
qaytad n tikl nishini bung mis l k ltirs bo‘l di.
4. sriy lm shinuvl r jud sekin, srl r, ming yill r d
mid s dir
bo‘l di. Shu s
bd n bu il lm shinuvl rni kuz tish uchun kishi-ning umri
tm ydi. 
td , klim
n v fil ts
tik lm shi-nuvl r sriy
lm shinuvl rdir. Suk siyal rning boshqa bir kl sifik tsiya-sini P. D. Yar sh nk
(1961) t klif etdi. Bu kl ssifik tsiyag ko‘r , l-m shinuvl rning uch ili f rq
qilin di:
1. Umumiy lm shinuvl r.
2) ususiy lm shinuvl r, ya’ni suks ssiyal r.
3) fit ts
zl rning ev lutsiyasi.
Umumiy lm shinuvl r nch k ng m yd nd , r gi nd ek
gik muhitning
o‘zg rishi tuf yli s dir bo‘l di v o‘zg rishl r bir yo‘n lishd d
m et di.
n, o‘simliklar q pl mining umumiy ks
fitl nishi.
ususiy lm shinuvl r umumiy lm shinuvl rg bog‘liq bo‘lm -g n h ld ,
kichikr q m yd nl rd v turli yo‘n lishl rd s dir bo‘l di. M
n, d ryo s xili
ch
sid y r sti suvl r s thining p
yishi do‘ngr q m yd nl rd
ks
fitl nish, b tiqr q (suv qo‘ll ydig n) m y-d nl rd es m
fitl nish
muhitini k ltirib chi
di.