Fan/modul kodi

atlar 
soni
Shundan 
rivojia-
nayotga
n
Ustav 
kapitali
Shundan 
to'langa
ni
Loyihalarni
Moliyalasht
i
rish
Mlrd dollar
Amerikalarar
o taraqqiyot 
banki (ATB), 
Vashington 
1959
46
30
101, 0
4, 3
13, 6 
Afrika 
tarqqiyot 
banki 
(AfTB), 
Abidjon 
1963
77
51
29, 7 
2, 0
2, 6
Osiyo 
taraqqiyot 
banki (OTB), 
Manila 
1965
61
45
47, 0 
3, 0
5, 4
AfTB tashkil topgan paytda unga a'zo mamlakat sifatida faqat Afrika 
qit'asidagi mamlakatlar kirishi belgilab qo'yilgan edi. Biroq, keyinchalik bankning 
moliyaviy resurslari bazasini shakllantirishda muammolar vujudga kelganligi 
sababli rivojlangan mamlakatlarni a'zo boiishiga ruxsat berildi. 
Xalqaro valyuta va kredit tashkilotlari ichida 
Xalqaro hisob kitoblar 
banki 
(Bazel) alohida o'rin tutadi. HHKB 1930 yilda oltita mamlakat (Belgiya, Buyuk 
Britaniya, Germaniya, Italiya, Fransiya va Yaponiya) ning hukumatlararo Gaga 
shartnomasi va shu mamlakatlarning konventsiyasi asosida Shveytsariyada tashkil 
etildi. 
XHKB dunyodagi barcha banklar uchun kapitalning yetarliligi bo'yicha 
xalqaro talablarini ishlab chiqadi va amaliyotga joriy etadi. Masalan, XHKB 
banklar kapitalini ularning riskka tortilgan aktivlariga nisbatan umumiy kapitali 
bo'yicha 0, 08 va asosiy kapitali 0, 04 bo'yicha koeffitsiyent bo'lishi zarurligi 
belgilagan. 
O'zbekiston Respublikasi Markaziy banki aynan shu talablarni, mos ravishda 
0, 05 va 0, 1 koffitsiyentda o'rnatgan. Xususan, malakatimiz tijorat banklari 
banklarida ushbu talab yuqori darajada bajarilayotganligini Prezidentimiz Islom 
Karimov alohida e'tirof etib: "Banklarimiz kapitalining yetarlilik darajasi 23 
foizdan oshadi. Bu esa banklar monitoringi bilan shug'ullanadigan xalqaro Bazel 

---

315 
qo'mitasi tomonidan belgilangan xalqaro standartlardan qariyb 3 barobar 
ko'pdir
100
" deya ta'kidladilar. 
XHKB-markaziy banklarning banki. XHKBga uning ustavi bo'yicha ikkita 
asosiy vazifa qo'yilgan. Birinchisi, markaziy banklar o'rtasida o'zaro aloqalarni 
rag'batlantirish, xalqaro moliyaviy operat-siyalarni amalga oshirishga qulay muhit 
yaratish; ikkinchidan, unga a'zo mamlakatlar o'rtasida xalqaro kredit va boshqa 
operatsiyalarni amalga oshirishda bank-agent yoki bank-depozitariy sifatida 
faoliyat yuritadi. 
XHKBning asosiy moliyaviy resurs manbasi Markaziy banklarning qisqa 
muddatli (asosan 3 oy muddatga) depozitlari yoki oltinlari hisoblanadi. Aktiv 
operatsiyalari sifatida bankning Markaziy banklarga xorijiy valyutalarda beradigan 
kreditlarini ta'kidlash mumkin.