Fanining ishchi o’quv dasturi


-m avzu  :SHarq  madaniyati  tarixida  notiqlik san’atining o'rni. (2 soat)



Download 0,61 Mb.
Pdf ko'rish
bet25/31
Sana16.01.2022
Hajmi0,61 Mb.
#378573
1   ...   21   22   23   24   25   26   27   28   ...   31
Bog'liq
3.15.3.Ўқитувчи нутқ маданияти

4-m avzu  :SHarq  madaniyati  tarixida  notiqlik san’atining o'rni. (2 soat)

Reja:

l.SH arq mutafakkirlari notiqlik san’ati va m uloqot odobi haqida

2.  Sharqona muloqot m adaniyatining ahamiyatli jihatlari.

3.Виуик mutafakkilar o'zlarining pandnoma tarzidagi asarlarida muloqot odobi,so'zlashish tartibi,so'zga quloq tutish va shu orqali bilim  egallash 

xususidagi  fikr va mulohazalari

G o’zal  va  nafis  nutq  sezgisi  hamda  unga  azaliy  ixlosu  e’tiqod  an'anasining  ibtidosi,  ayniqsa,  k o ’hna  Sharqda ju d a  qadim  zamonlarga  borib 

taqaladi.  Donishmand  Sharq bag’rida (Frot va D ajla daryolari  oralig’ida yashagan  qadimgi  shumerlarda)  bundan  besh m ing yillar burun  Ьафо  bo'lgan 

XI  asr  Sharqining  ulkan  pandnomachisi  Kaykovus  "Qobusnoma"da  shunday  bir  ibratli  hikoyatpi  keltiradi:  Bir  kecha  xalifa  Xorun  ar-Rashid  tush 

ko ’radi,  tushida  uning  barcha  tishlari  to ’kilib  ketgan  emish.  Xalifa  tongda  muabbir  (tushni  ta'bir  qiluvchi)dan  tushining  ma'nosini  so’radi.  M uabbir 

shunday  deydi:  "Ey  amiralm o”minin,  Sendan  olding barcha  yaqinlaring,  qarindosh-urug’laring o ’ladi.  Sendan boshqa  hech  kim  qolmaydi".  Bu  so ’zni 

eshitgan  Xorun  ar-Rashid  "M ening  yuzim ga  bunday  qayg’uli  so ’zni  aytding.  M ening  barcha  qarindoshlarim  o ’lsa,  so ’ngra  men  qanday  ishga 

yaraymanu  qanday  yashayman?"  —   deydi  darg’azab  bo’lib  va  uni  yuz  tayoq  bilan  jazolashni  buyuradi.  Keyin  boshqa  m uabbim i  chaqirib,  undan 

tushining ta'birini  so ’raydi.  M uabbir bunday deydi:  "Ey amiralm o’'minin,  sening um ring barcha qarindoshlaring umridan uzoq bo ’ladi".  Shunda Xorun 

ar-Rashid  deydi:  "Barcha  aqlning  y o ’li  birdir  va  ikkovining  ta'birining  negizi  bir  erga  borib  taqaladi,  ammo  bu  ibora  bilan  u  iboraning  orasida  farq 

bag’oyat  ko’pdir".  So’ng  muabbirga  yuz  tillo  berishni  buyuradi.  Demakki,  tilda  bir  fikmi  bir  qancha  shaklu  shamoyillarda  ifodalash  imkoniyatlari 

mavjud,  aynan  qaysi  shaklni  tanlash,  muayyan  fikr  va  muloqot  vaziyati  uchun  eng  uyg’un  ifodani  topa  bilish  nutq  egasining  tilga  sohiblik  darajasi, 

mahoratu  malakasi,  ma'rifatu  m a'naviyatiga  b o g ’liq.  M uloqot  vaziyatini  etarlicha  baholamasdan  turib,  fikr  ifodasi  uchun  tanlangan  lisoniy  libos,  har 

qancha to ’g’ri va go’zal b o ’lmasin, m aqsad nishoniga etib bora olmaydi.  Bunday ifoda hatto boshga balo keltirishi ham mumkin.

25



Eslab  qoling 

!  Olam  ahlini hayrat barm og’ini tishlashga majbur qilgan Abu Nasr Forobiy, Abu Rayhon Beruniy,  Ibn Sino, M ahmud Zamaxshariy kabi 

ulug’  allomalarimiz  nutqning  inson  hayotidagi  o ’rni  haqida  k o ’plab  fikrlami  bayon  qilganlar.  Masalan,  "Abu  N asr  Forobiy  "Fozil  odamlar  shahri" 

asarida  inson  fozilligining muhim  belgilaridan  biri  sifatida quvvai  notiqa  (nutq  quw ati)ni  ajratadi.  Uning  fikricha,  inson  dunyoga kelishi  bilan  o ’zini 

boqadigan quvvatga ega b o ’ladi.  Bu g ’izolantiruvchi q u w a t sanaladi.  Undan so’ng inson o ’z takomili y o ’lida turli  qu w atlam i  qo’lga kiritadi.  Masalan, 

mutoxayyila  quvvati  (xayol  qilish,  umumlashgan  obrazlar  yaratish),  aql  quvvati  va  boshqalar.  Insonning  olamni  bilish jarayonida  notiqa  quvvatining 

xizmati katta ekanligini ta'kidlaydi".


Download 0,61 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   21   22   23   24   25   26   27   28   ...   31




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish