Fanidan qisqacha konspekt

9.3. O’zbekiston Respublikasida xalqaro kafolatlarni qo’llash masalalari 

 

   Xalqaro kafolatlar tovarlar va kapitallar harakatini uzluksiz va doimiy harakat 

kilinishi ta’minlanishiga xizmat qiladi. Xalqaro kafolatlar import qiluvchilarni sifatsiz 

tovarlar qabul qilishdan, eksport qiluvchilarni esa tovarlar haqini ololmay qolish 

xavfidan saqlaydi. 

   

Xalqaro  kafolatlar  xalqaro  operatsiyalarning  barcha  asosiy  turlarida 

qo’llaniladi. Jumladan, bularga: 

-xalqaro kreditlar bo’yicha beriladigan kafolatlar;  

-eksport-import operatsiyalari bo’yicha beriladigan kafolatlar;  

-to’g’ri va portfelli investitsiyalar bo’yicha beriladigan kafolatlarni kiritish 

mumkin.  

    Xalqaro kafolatlar markaziy banklar, tijorat banklari, korporatsiyalar, hukumat 

va xalqaro tashkilotlar tomonidan beriladi. Xalqaro kafolatlar banklar va boshka 

kafolat beruvchi tashkilotlar uchun muhim daromad manbai hisoblanadi, ammo bular 

yuqori riskli operatsiyalar hisoblanadi. 

  Xalqaro kafolatlarda uchinchi bir tomonning ishtirok etishi shartdir. Aynan 

mana shu kafolat beruvchi tomonning to’lovga layoqatliligi asosiy masala bo’lib 

---

34 

 

hisoblanadi. Xalqaro kafolatlar xalqaro miqyosda tan olingan sub’ektlar tomonidan 

beriladi. 

   Xalqaro kafolatlarning quyidagi asosiy turlari mavjud: 

To’g’ri kafolat - bu kafolat beruvchi tomonning bevosita eksport-import 

operatsiyalari uchun beradigan kafolatidir. Bunda mazkur to’lov bo’yicha 

majburiyatlarni  to’liq  o’z  zimmasiga  oladi.  Bunday  kafolatlar  to’lov  

talabnomalari bo’yicha hisob-kitoblar, hujjatlashtirilgan akkreditiv bo’yicha hisob-

kitoblarda keng qo’llaniladi.  

Vositalashgan kafolatlarda kafolat beruvchi o’ziga xos tarzda vositachilik 

vazifasini o’taydi. Bunday kafolatlar eksport-import operatsiyalarida keng ishlatiladi.  

Tasdiqlangan kafolatlar berilgan kafolatlarni tasdiqlash shaklida namoyon 

bo’ladi. Masalan, bank o’z mijozi bo’lgan import qiluvchining to’lov  majburiyatlari 

bo’yicha  kafolat bergan  bo’lsa, eksport qiluvchining banki ham ushbu kafolatlar 

bo’yicha majburiyatni o’z zimmasiga oladi. Bu esa mavjud kafolatlarni tasdiqlash 

yo’li bilan amalga oshiriladi.  

   Xalqaro kafolatlarning yana quyidagi asosiy shakllari ham mavjud: 

1.To’lov bo’yicha berilgan kafolatlar. 

2.Sifatli mahsulotlar yetkazib berish bo’yicha berilgan kafolatlar (jarima, qo’shimcha 

xarajatlar).