Fanidan qisqacha konspekt

11.3. O’zbekistonda kichik biznes va xususiy tadbirkorlikni rivojlantirishda 

xorijiy investitsiyalar 

 

O’zbekistonda iqtisodiy islohotlarni chuqurlashtirishning ustuvor yo’nalishlari 

qatoridan kichik biznes va xususiy tadbirkorlikni rivojlantirish ham o’rin olgan. 

Binobarin, kichik biznes va xususiy tadbirkorlik jamiyat ijtimoiy-iqtisodiy 

rivojlanishida muhim ahamiyat kasb etayotganligini hayotning o’zi yaqqol ko’rsatib 

turibdi. 

Tadbirkorlar o’z faoliyatlari bilan eng muhim, dolzarb muammoni, ya’ni ichki 

bozorning keng xalq iste’mol mollariga bo’lgan talabini qondirish va ishsizlikni 

tugatishdek ijtimoiy muammoni yechishga yordamlashadi.  

Hozirgi kunda respublikamizda tadbirkorlar yangi ijtimoiy qatlam va sinf 

sifatida shakllanmokda. Respublika Prezidenti I.A.Karimovning tashabbusi va 

bevosita rahbarligida mamlakatimizda xususiy mulkning rivojlanishi va shu asosda 

aholi-keng tadbirkorlik faoliyatini qo’llab-quvvatlash va kengaytirishga qaratilgan 

qator farmon hamda hukumat qarorlari qabul qilindi. 

O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining "2005-2007 yillarda fermer 

xo’jaliklarini rivojlantirish to’g’risida"gi 2004 yil noyabr Qarorini hamda yuridik 

shaxs maqomiga ega bo’lmagan yakka tartibdagi tadbirkorlarning eksport va import 

operatsiyalarining qonuniyligini ta’minlash va daromadlarini hisoblashga doir bir 

qator yangiliklarni o’z ichiga olgan Moliya vazirligi, Davlat soliq qo’mitasi. Davlat 

statistika qo’mitasi tomonidan qabul qilingan 2004 yil 11 noyabrdagi "Savdo faoliyati 

bilan shug’ullanuvchi yakka tadbirkorlarning tovar operatsiyalari va daromadlarini 

hisobga olish tartibi to’g’risidagi yo’riqnomaga o’zgartirish va qo’shimchalar kiritish 

haqida"gi qarorlari ham xususiy tadbirkorlarga yaratilgan yangi bir yo’nalishdir. 

Bundan tashqari, respublikamizda amalga oshirilayotgan bir qancha chora-

tadbirlar, jumladan, 2004 yil may oyidan boshlab asosiy maqsadi - kichik biznes va 

xususiy tadbirkorlikni doimiy ravishda zamonaviy texnologiyalar va yangi bank 

xizmatlari bilan ta’minlashdan iborat bo’lgan "Bussines Leasing" kompaniyasining 

faoliyat yuritishi; O’zbekiston Respublikasi Prezidentining Farmoni bilan 2004 yil 7 

iyulda xususiy tadbirkorlikka kelajakda yanada yaxshi sharoitlar yaratish, biznes 

muhitini takomillashtirish, respublika tadbirkorlarining xorijiy tadbirkorlar bilan 

aloqalarini o’rnatish, mahalliy tovar ishlab chiqaruvchilarning tashqi bozordagi 

faolliklarini oshirish, mamlakatimizga xorijiy sarmoyalarni ko’prok, jalb qilish 

maqsadida O’zbekiston Savdo-sanoat palatasining tashkil qilinishi kabilar ham 

mamlakatimizda tadbirkorlikka katta e’tibor berilayotganligidan dalolat beradi. 

2010 yilda kichik biznesni jadal rivojlantirishni qo’llab-quvvatlash borasida 

chora tadbirlar izchil davom ettirilmoqda. Masalan, 2009 yilda sanoat sohasida 

faoliyat yuritayotgan  kichik biznes korxonalari uchun yagona soliq stavkasi 7 foizga 

tushirilgan bo’lsa, 2010 yildan e’tiboran 7 foizli soliq stavkasi barcha kichik biznes 

korxonalari uchun joriy etildi. 

---

46 

 

 Qaysi tarmoqda faoliyat yuritishlariga bog’liq ravishda kichik biznes sub’ektlari  

quyidagi soliq imtiyozlaridan foydalanishlari mumkin:  

- 2014 yil 1 yanvargacha yangidan tashkil etilayotgan ta’mirlash-qurilish 

tashkilotlari soliqlarning barcha turlaridan va ayrim majburiy ajratmalarni to’lashdan 

ozod qilingan; 

- 2012 yilning 1 yanvarigacha go’sht va sutni qayta ishlashga ixtisoslashgan 

mikrofirmalar va kichik korxonalarning yagona soliq to’lovi stavkasi 50 foizga 

kamaytirildi va ularning chetdan olib kelinadigan texnologiya uskunalari bojxona 

to’lovlaridan ozod qilingan; 

- 2012 yil 1 yanvargacha 15 xildagi nooziq-ovqat iste’mol tovarlari ishlab 

chiqarishga ixtisoslashgan mikrofirmalar va kichik korxonalar foyda solig’i va mulk 

solig’i, yagona soliq to’lovlari va Respublika yo’l jamg’armasiga majburiy ajratmalar 

to’lashdan, shuningdek, ishlab chiqarishda foydalaniladigan uskunalarini import 

qilishda  bojxona to’lovlaridan ozod qilingan. 

Kichik biznesni rivojlantirish borasida yaratilgan qulay shart-sharoitlar sohaning 

iqtisodiy rivojlanishdagi, aholini ish bilan bandliligi va daromadlarining o’sishidagi 

roli yanada kuchayishi hamda YaIM, eksport va tarmoqlar hamda sohalarning ishlab 

chiqarish ko’rsatkichlaridagi ulushi ortib borishiga xizmat qiladi.