Fanidan O‘quv metodik majmua

Ma’muriy javobgarlik
– quyidagi uch tartibda belgilanishi mumkin: 
1. Ahloqiy harakteridagi javobgarlik (ogohlantirish, uyaltirish, xayfsan e’lon qilish, vaqtincha yoki 
butunlay past darajali ishga o‘tkazish, imtiyozlarni cheklash kabi jamoat tartibidagi choralar). 
2. Mablag‘ va pul undirish, bunda jarima va musodara qilish usullari qo‘llaniladi. 
3. Tartib buzuvchining shaxsiga taalluqli bo‘lgan javobgarlik (axloq tuzatish ishlari, ma’muriy qamoq 
jazosi, vazifasidan chetlatish). 
Mehnat xavfsizligi qoida va normalarini buzgan ishchi va xizmatchilarga ma’muriy javobgarlik tartibi 
to‘g‘risida ogohlantirish, jamoat tartibidagi choralar va ma’lum miqdorda jarima to‘lash belgilanadi. Jarima va 
ogohlantirish bo‘ysundirish tartibida rahbar xodimlar tomonidan emas, balki mehnatni muhofaza qilishning 
davlat organlari yoki shahar va tuman deputatlari kengashi ijroiya qo‘mitasi tomonidan tashkil qilingan 
komissiyalarning qarori bilan belgilanadi. 
Jinoiy javobgarlik
. Mehnatni muhofaza qilish qoidalarining qo'pol buzilishi natijasida og'ir 
jarohatlanish sodir bo'lsa, bir necha kishi og'ir jarohatlansa yoki baxtsiz hodisa o'lim bilan tugasa, bun-day 

---

19 
holatda rahbar xodim jinoiy javobgarlikka tortiladi. Rahbar xodim vazifasidan chetlatiladi va ma'lum 
muddatga ozodlikdan mahrum qilinadi. 
Moddiy javobgarlik
. Moddiy javobgarlik—bu ishchi va xizmatchining aybi bilan korxonaga keltirilgan 
moddiy zararni qoplashdir. Mehnatni muhofaza qilishning qoida va me'yorlarining ishchi va xizmatchi 
tomonidan buzilishi natijasida sanoat korxonasi moddiy zarar ko'rsa, ana shu zararning bir qismi yoki 
hammasi aybdor shaxs tomonidan to'lanishi moddiy javobgarlik chorasiga kiradi. 
Moddiy javobgarlik asosan ikki xil tartibda: chegaralangan moddiy javobgarlik va to'liq moddiy 
javobgarlik tartibida belgilan-ishi mumkin. Chegaralangan moddiy javobgarlikka ishchi yoki xizmatchidan 
sanoat korxonasiga yetkazilgan zararni ma'muriyat tartibida buyruqqa asosan oyligidan undirib olinadi. Lekin 
bunda, avvalo aybdor shaxsning roziligi bo'lishi shart, ikkinchidan, undirib olinadigan miqdor umuman 
ishchining yoki xizmatchining o'rtacha oyligidan oshib ketmasligi va har oyda undiriladigan pul miqdori esa 
ishchi yoki xizmatchining oladigan oyligining uchdan bir qismidan oshmasligi kerak. 
To'liq moddiy javobgarlik jinoyat sodir bo'lgan taqdirda va aybdor jinoiy ish qilgan bo'lsa, uni jinoiy 
javobgarlikka tortish bilan bir qatorda, sanoat korxonasiga keltirilgan moddiy zararni ham to’liq qoplashga 
majbur qilinadi. Bunday javobgarlik qarorlarini tuman yoki shahar sud organlari (ma'muriyatning talabiga 
asosan) chiqaradi. Bu holda ma'muriyat tomonidan aybdorning haqiqatan ham aybdor hujjatlar ko'rsatilishi 
kerak.