Fanidan O‘quv metodik majmua

2.2. Ishlab chiqarishda faoliyat xavfsizligini ta’minlash bo‘yicha qabul qilingan asosiy qonunlar, 
standartlar, nizomlar, qoidalar va meyoriy hujjatlar tizimi. 
Ishlab chiqarishda faoliyat xavfsizligini ta’minlashda mehnat to‘g‘risidagi qonunlar asosiy o‘rin 
egallaydi. Mehnat qonunlari hujjatlari – jamiyatning mehnat sohasidagi va u bilan bog‘liq o‘zaro 
munosabatlarni tartibga soluvchi meyoriy hujjatlarning yigindisi.
Faoliyat xavfsizligini ta’minlash to‘g‘risidagi qonun hujjatlari - texnika xavfsizligi bilan uzviy bog‘lik 
bo‘lgan mehnat jarayonlarining meyorlarini o‘rnatish, ishchi xodimlarni ish jarayonidagi munosabatlarini 
tartibga solish va ularni huquqlarini himoya qilishdan iboratdir. 
Faoliyat xavfsizligini ta’minlash to‘g‘risidagi qonun hujjatlari ishchi va xizmatchilarni mehnat 
huquqlarini va burchlarini, mehnat intizomini, ishga qabul qilish kafolatlarini va mehnat sharoitlarni sog‘lom 
va xavfsizligini ta’minlash, texnika xavfsizligi, sanoat sanitariyasi va Hayot faoliyati xavfsizligining boshqa 
qonunlari bo‘yicha yo‘riqlarni o‘tkazish bo‘yicha majburiyatlarini o‘rnatadi.
Faoliyat xavfsizligini ta’minlash to‘g‘risidagi qonunlarni asosiy maqsadlari:
• 
Fuqarolarni mehnat huquqlarini va erkinligini Davlat tomonidan kafolatlanishi; 
• 
Qulay mehnat sharoitlarini yaratish; 
• 
Ish beruvchilarini va xodimlarni huquq va istaklarini himoyalash; 
• 
Ishlovchilarni ularni sog‘lig‘i va ish joyidagi jismoniy xavfsizligiga ta’sir etuvchi xavfli va zararli 
ishlab chiqarish omillaridan himoyalash (mehnat xavfsizligi va gigiyenasini ta’minlash); 
• Ishlab chiqarishda sodir bo‘lgan baxtsiz hodisalar va kasb kasalliklar sodir bo‘lganida tovon pulini 
to‘lanishi kafolatlanadi;
• Ishlab chiqarishda jarohat olganlar uchun tibbiy va kasbiy reabilitatsiyasini o‘tkazish. 
Davlat tomonidan; 

---

14 
- ish beruvchilar uchun ish beruvchi xodimlarni o‘z mehnat vazifalarini bajarish va ish beruvchining 
mulkiga ehtiyotkorona munosabatda bo‘lish talablari, 
- ishchi-xodimlar uchun xodimlarni Hayot faoliyati xavfsizligi talablariga javob beradigan mehnat
sharoitlarda ishlash huquqlarini himoyalash kafolatlanadi. 
Faoliyat xavfsizligini ta’minlash to‘g‘risida qonunlarni asosiy yo‘nalishlari: 
Mehnat munosabatlari tomonlarining o‘zaro manfaatlari, davlatning manfaatlarini bir-biriga 
muvofiqlikka erishish uchun kerakli huquqiy sharoitlarni yaratish, shuningdek; 

mehnat munosabatlari va boshqa shu bilan bog‘liq huquqiy munosabatlarni tartibga solish:

mehnatni tashkil etish va mehnatni boshqarish; 

shu ish beruvchida ishga joylash; 

shu ish beruvchida xodimlarni kasbiy tayyorlash, kayta tayyorlash va malakasini oshirish; 

ijtimoiy sheriklik, jamoaviy muzokaralar olib borish, jamoaviy shartnomalar va kelishuvlarni tuzish; 

qonunda qo‘zda tutilgan hollarda xodimlar va kasaba uyushmalar ishtirokida mehnat sharoitlarini 
o‘rnatish va mehnat qonunchiligini qo‘llash;

mehnat sohasida ish beruvchi va xodimlarni moddiy javobgarligi; 

tekshirish va nazorat (shu jumladan kasaba uyushmaning tekshiruvi) mehnat qonunchiligiga amal 
qilish (shu jumladan mehnatni muhofaza qilish qonunchiligiga); 

mehnat nizolarini ko‘rish.