Fanidan O‘quv metodik majmua

Kimyoviy moddalar ta’sirida kuyishda birinchi yordam ko‘rsatish.
Kimyoviy moddalar ta’sirida kuyish ishlab chiqarishda ham, uy sharoitida ham ro‘y berishi mumkin. 
Bunday kuyish oqartiruvchi moddalar, suv oqib chiqib ketadigan quvurlar, vanna, xojatxonani tozalash 

---

132 
vositalari, bo‘yoqni yuvib ketkazuvchi moddalar yoki bog‘dorchilikda ishlatiladigan kimyoviy moddalar 
ta’sirida yuzaga kelishi mumkin.
Kimyoviy modda teriga ta’sir etib turar ekan, kuydirishda davom 
etaveradi. Shuning uchun bunday modda teriga tushsa, uni darxol bartaraf etish chorasini ko‘rish kerak. 
Buning uchun: 
1. Quruq kimyoviy moddalarni himoyalangan qo‘l bilan teridan sidirib tashlanadi. 
2. Kuygan joyni kamida 20 minut davomida sovuq suv quyib yuvib tashlanadi. Yuqori bosimli oqimdan 
foydalanmaslik kerak, chunki bu kuygan teriga yanada ko‘proq zarar keltirishi mumkin. Tez yordam yetib 
kelgunicha kuygan joyni yuvish davom ettiriladi. 
3. Jabrlanuvchidan kimyoviy modda tekkan kiyimini yechishni iltimos qilinadi. 
4. Ko‘zga kimyoviy modda tushgan bo‘lsa, 20 minut davomida yoki tez yordam yetib kelguniga qadar 
yuvish kerak. Kimyoviy modda sog‘ ko‘zga tushmasligi uchun jarohatlangan ko‘zni pastroq tutish, 
zararlangan ko‘zni bog‘lab qo‘yish lozim. 
 
4. Zaharlanish turlari, sabablari, zaharlanishga qarshi birinchi yordam 
Zaharlanish organizm ichiga zaharli modda tushganda sodir bo‘ladi. Bu — dori-darmon yoki odam 
bilib-bilmay qabul qilgan har qanday kimyoviy modda bo‘lishi mumkin. Zaharlanish - tasodifan sodir 
bo‘ladigan o‘limning uchinchi keng tarqalgan sabablaridan. Ko‘pincha zaharlanish uyda ro‘y beradi.
Zaharlanish biror zaharli kimyoviy moddaning me’da-ichak, nafas yo‘llari orqali organizmga kirgani, 
teridan so‘rilgani, teri osti, mushaklar orasi yoxud vena qon tomiriga yuborilganida sodir bo‘ladigan kasallik 
holatidir. 
Zaharlanish ikki guruhga bo‘linadi: tasodifiy va qasddan zaharlanish. Tasodifiy zaharlanishlar hayotda 
ko‘p va tez uchrab, umumiy zaharlanishlarning deyarli 80% ini tashkil etadi. Turli dorivor vositalarni 
shifokorlarning maslahatisiz, o‘z holicha meyoridan ziyod katta miqdorda iste’mol qilish, sifatsiz kimyoviy 
modda yoki dorini ichimlik o‘rnida ichib qo‘yish tasodifiy zaharlanishlar turkumiga kiradi. Qasddan 
zaharlanish hayotda kam uchrasada, biror ruhiy kasallikka chalingan yoki beqarorroq odamlarga xosdir. 
Bunday kimsalar biror kuchli ta’sir etuvchi dorivor moddani katta miqdorda iste’mol qilib, zaharlanadilar, o‘z 
hayotlariga suiqasd qiladilar. 
Ishlаb chiqаrish shаrоitidа zаhаrlаnish оrgаnizmgа zаhаrli gаzlаr suyuqlikаr yoki changlаrni kirishidаn 
sоdir bo’lаdi. Uglerоd оksidi (is gаzi) bilаn zаhаrlаnish isitish uskunаlаridаn nоto’g’ri fоydаlаngаndа yuz 
beradi. Ichki yonuv dvigаtеllаridаn chiqаyotgаn gаz tаrkibidа hаm ugryerоd оksidi ko’p miqdоrdа bo’lаdi.