Fanidan O’quv – uslubiy majmua

Tillakori majmuasi hovlisi. Hurmatli ekskursantlar! Tillakori majmuasining

qurilish va bezak uslublari O‘zbekiston me’morchilik obidalaridagi boy

an’analarning biridir. Tillakori masjid-madrasa qurilishining asosiy sababi

Bibixonim jom’e masjidining xaroba holatiga aylanganligi va shaharda namoz

o‘qish uchun katta masjid kerakligi sababli, aynan shu masjid-madrasa qurilishi

Samarqand hokimi Bahodir Yalangtush tashabbusi bilan boshlanadi. Noto‘g‘ri

shakldagi to‘rtburchak reja Registon maydoni tarafidan kirish peshtoqi va uchta
eshiklardan iborat. Hujralar hovlining uch tarafida va maydon tomonda joylashgan.

Masjidning boy naqshlarida tilla suvi yuritilgan va katta o‘rta xonadan iborat

(Tillakori so‘zi «tilla bilan qoplangan» degan ma’noga ega) bo‘lib, yana ikkita

yonbosh xonalardan tuzilgan, ularning tepasi ark va g‘isht ustunlaridagi gumbazlar

bilan yopilgan.

Aytib o‘tganimizdek, masjid-madrasa Samarqand hokimi Bahodir Yalangtush

farmoniga

binoan
quriladi.
Ammo,
Bahodir
Yalangtush
vafoti
tufayli,

Tillakorining qurilishi oxirigacha yetkazilmaydi. Natijada yillar o‘tgan sayin

159

masjid-madrasaning umumiy ko‘rinishida nuqsonlar ko‘payib boradi. Ammo

shunga
qaramasdan,

Tillakori
masjid-madrasasi
Registon
maydonining

shakllanishiga bugungi kundagi takrorlanmas ansambl tashkil etilishiga olib keladi.

Hurmatli ekskursantlar! Marhamat endi Tillakori masjid-madrasasining «Tilla

bilan qoplangan» deb nom olgan masjidi tomon yo‘l olsak.

Masjid ichi. Hurmatli ekskursantlar! Ko‘rib turganingizdek, biz mahobatli

hamda juda ham chiroyli tarzda bezatilgan Tillakori masjididamiz. E’tiboringizni

masjidning ichki bezaklariga qaratmoqchiman. Masjid gumbaziga e’tibor qiling,

ko‘rib turganingizdek, masjidning gumbazi ustma- ust joylashgan ikkita

gumbazdan iborat, Siz hozir ko‘rib turgan gumbaz pastki gumbaz hisoblanib,

e’tibor qiling pastdan gumbazga qaraganda uning sirti dumaloq bo‘lib ko‘rinsada,

aslida gumbazning sirti tekis hisoblanadi. Masjid gumbazining dumaloq bo‘lib

ko‘rinishiga esa bezaklarning markazga qarab kichrayib borishi natijasida

erishilgan. Yon devorlarda ko‘rib turganingizdek yulduzsimon muqarnaslar bilan

bezatilgan bo‘lib, qubba tomoni bezaklari ham o‘z tuzilishi jihatidan bir

kompazitsiyani tashkil etadi. Siz ko‘rib turgan qo‘sh uslubidagi bezak «qubba» deb

nomlanib, Makka va Madina tomoniga qaratilgan. Siz ko‘rib turgan zina esa, juma

namozi kunlari ishlatilgan. Umuman olganda aynan shu joyga 2 kilogrammga
yaqin miqdorda maxsus tilla ishlatilgan.