Фанидан мустақил иш

7-§ Kichik kuchlanishlarni qo’llash
Elektr tok havfsizligini ta’minlash maqsadida 42V va undan kam bo’lgan kuchlanish qo’llaniladi.
Inson tanasidan o’tayotgan tok, kuchlanish va tanani qarshiligi bilan aniqlanadi. Qarshilik orqali kam miqdordagi kuchlanishda, kam miqdordagi tok o’tadi. Agar tok o’tishni proporsional emasligini hisobga olinsa bu tok ya’nada kamayadi.
Ishlab chiqarish sharoitlariga EUU (PUE) ikki kuchlanishni qo’llanishni talab etadi: 12V va 36 (42) V. Kuchlanish 42V va undan kam bo’lgan yuqori xavfli va ayniqsa, mahsus xavfli sharoitlarda kichik oziqa manbaini qo’llanishi shart bo’lgan quyidagi elektr uskunalarda: dastani elektr asboblarini ikki qavat izolyasiyasi bo’lmagan holda, eltib yuradigan yoritkichlarida, 2,5 metrdan past joylashgan maxaliy stasionar chog’lanuvchi yoritkichlarda, yerga ulangan metal konstruksiyalarga tegib olishi mumkin bo’lgan sharoitlarda.
Kichik kuchlanishlarni manbalari: golvanik elementi batareyalari, akkumlyatorlar, vipramitel uskunalari, transformatorlar. Avto transformator yoki reostat orqali kichik kuchlanishni olish man etiladi, bunga sabab, olinayotgan kichik kuchlanish yuqo’ri kuchlanish bilan chambarchas bog’liq bo’ladi. Ko’pincha pasaytiruvchi transformatorlar qo’llaniladi. Boshqa past kuchlanishni manbalari kichik qo’llaniladi. Pasaytiruvchi transformatorlarni qo’llashni yagona havfi – baland kuchlanishni past kuchlanishga o’tib ketishi mumkinligi. Bu havfni kamaytirish uchun transformatorni ikkilamchi cho’lg’amini yerga ulab qo’yiladi, yoki nollaniladi. (bitta simni uchini kichik kuchlanishni chulg`amini o’rta nuqtasiga ulanadi) yoki, chulg`amlar orasiga yerga ulangan statistik ekran o’rnatiladi.
Kichik kuchlanishni qo’llash doirasi elektrlashtirilgan dastak asboblar (shu jumladan dastak poyalniklar) bilan, xavfli va ayniqsa xavfli sharoitlarida esa mahalliy yoritkichlar bilan chegaralangan.
Lekin kichik kuchlanishlarni (12 va 36 V) havfsiz deb bo’lmaydi. Shu kuchlanishida halok bilan tugagan hodisalar ham ma’lum. 10V gacha bo’lgan kuchlanishida eng havfsiz darajaga yetiladi, ammo bunday kuchlanishi qo’llanilishi ancha chegaralangan (dastaki eltuvchi yoritkichlar, radiopriyomlar va o’yinchoqlar).