Fanidan barcha bakalavriat ta’lim yo

atrofidagi havoning harorati me’yorda bo’lganda tiratronning anod zanjiridagi tok 
rele 
P 
ning ishlashiga yetarli bo’lmaydi. Harorat ortishi bilan issiqlik qarshiligi 
R
1 
o’zining qarshiligini tezda tushirishi natijasida ko’prik shemasi yelkalarining 
muvozanati buziladi va tiratronning boshqaruvchi elеktrodida kuchlanish ortadi. 
Natijada tiratron yonib uning qarshiligi kamayadi. Bu esa o’z navbatida anod 
zanjiridagi tokning ortishiga va rele 
R 
ning ishlab ketishiga olib keladi. 
 
12.12 – rasm. ПTИM – 1 ning shemasi. 
Xozirgi paytda yong’in haqida signal bergichlarning (ЭПС) ko’plab shemalari 
mavjud. Masalan, 10 ta nurli optik signal beruvchi asbob TOJI – 10/100 mikrotelefon 
orqali gaplashish imkonini beribgina qolmay,o’t o’chirish vositalarini ham ishga 
tushirib yubora oladi. Yong’in haqida xabar beruvchi kompleks moslama CKПУ – 1 
yordamida esa tutun, harorat, ochiq alangalarning qaerda paydo bo’lganligini ham 
bilish mumkin.
O’z – o’zidan ishlab ketadigan yong’in signalizatsiyasi tizimi yong’in 
xabarlagichlari (datchiklar), aloqa liniyalari va ta’minlash manbalari o’rnatilgan 
qabul stansiyasi yoki kommutator xonasidan tashkil topadi. Xabarla-gichlarning 
qabul stansiyasiga ulanish shemasiga ko’ra elеktr yong’in signalizatsiyasi aylanma va 
bir nuqtadan tarqalgan bo’lishi mumkin. Birinchi shemada xabarlagichlar simlar 
vositasida qabul apparati bilan bir liniyaga ketma-ket ulangan, ikkinchi shemada esa 
xabarlagichlar qabul apparatiga radial shema bo’yicha bir necha joyda ulangan 
bo’ladi (12.13 – rasm).
 
12.13 – rasm. Elеktr yong’in signalizatsiyasining aylanma (a) va bir