Fanidan barcha bakalavriat ta’lim yo

Avtomatik ravishda xabar beruvchi uskunalar samaraliroq, chunki ularning 
datchiklari yong’in chiqishi mumkin bo’lgan xavfli joylarga o’rnatiladi. 
Yong’in haqida tovush signallari, sirena, gudok, metall parchasini urib, telefon, 
ratsiya va avtomatik signal beruvchilardan ham foydalanib xabar beriladi. Yong’in 
xavfi yuqori bo’lgan korxonalar tuman yoki shahar o’t o’chirish komandalari bilan 
bevosita telefon aloqasi orqali bog’lanadi. Yigiruv fabrikalari ham, ayniqsa titish-
savash sexlari shunday aloqa vositalariga ega. Sexlarga o’rnatilgan xabar beruvchi 
moslamalarning bir nechtasi aloqa tarmog’iga ketma-ket 
ulanishi mumkin. Bu shleyf tizimi deyiladi. Parallel ulangan 
xolda har bir moslama qabul stansiyasi bilan ikkita sim orqali 
ulanadi. Bu «nur» tizimi deyiladi. Har bir nurga ketma-ket 
xolda uchtagacha moslama ulash mumkin. Aloqaning «shleyf» 
tizimi yirik sanoat korxonalarida qo’llaniladi. 
Yong’in haqida xabar beruvchi asboblar tugmali va 
avtomatik ravishda ishlaydigan turlarga bo’linadi. Avtomatik 
xabar beruvchi asboblarning ish tamoyiliga qarab yorug’lik 
nuri, tutun, harorat ta’sirida ishlaydigan turlari bor. Ular 

---

320 
yong’in paytida ajralib chiqadigan yorug’lik enеrgiyasini, tutun tufayli o’zgaradigan 
yorug’lik kuchini hamda harorat o’zgarishlarini elеktr signallariga aylantirib, simlar 
orqali qabul punktlariga yong’in chiqqan joy haqida xabar beradilar yoki bu 
signallar avtomatik ravishda o’t o’chirish vositalarini ishga tushirib yuboradi. 
9.12 – rasmda harorat o’zgarishi natijasida ishga tushadigan xabar beruvchi 
ПTИM – 1 ning elеktr shemasi tasvirlangan. U quyidagi tartibda ishlaydi. Qarshilik