Fanidan barcha bakalavriat ta’lim yo

bo’shlig’i va tomog’ini yot jismlardan tozalash; 
2) ekspirator sun’iy (og’izdan-og’izga yoki og’izdan-burunga) nafas berishni amalga 
oshirish; 
3) tashqi qon ketishini bosuvchi bog’lam yoki jgut yordamida to’xtatish; 
4) koma xolatiga tushgan bemorlarga zarur bo’lgan xolatni berish; 
5) shok xolati kuzatilgan bemorlarga zarur bo’lgan xolatni berish; 
6) bosib qolgan joylardan bemorlarni qo’shimcha shikast yetkazmasdan chiqarib 
olish. 

---

200 
Keyingi bosqich shikastlanganni xavfsiz joyga olib chiqish, saralashni o’tkazish, 
evakuatsiyaga tayyorlash va davolash maskaniga transportirovka qilishdan iborat. 
Armanistonda bo’lib o’tgan yer qimirlashi oqibatlari bo’yicha xalqaro tadqiqot 
natijalari shuni ko’rsatadiki, agar og’ir jarohatlanganlarning transportirovkasi 
tayyorgarliksiz, ya’ni immobilizatsiyasiz va og’riqsizlantirmasdan amalga oshirilsa 
hamda transportirovka uchun moslanmagan (shaxsiy avtomobillarda) vositalarda 
olib borilsa, shikastlanganlarning aksariyati yo’lning o’zida juda og’ir va terminal 
xolatga tushadilar yoki dunyodan ko’z yumadilar. Shuning uchun ham 
shikastlanganlarning vaqtincha to’planish joyida jarohat og’irlik darajasini asbob-
anjom tashxisi talab qilmaydigan elementar belgilar (bemor hushidami yoki yo’qmi, 
nafas olish xususiyati, asosiy va periferik tomirlardagi puls) orqali baxolash, 
jarohatning tanada joylashuvi hamda xususiyatini aniqlash va eng yaqin shifo 
maskaniga evakuatsiya qilish uchun tayyorgarlik ko’rish katta ahamiyatga ega.
 
Shikastlanganlar xolati va jarohatning og’irlik
darajasiga qarab to’rt guruhga ajratiladi. 
 
Birinchi guruhga