Fanidan amaliy mashg`ulotlar uchun uslubiy ko`rsatmalar

Kuchlanish transformatorlarini tanlash

Kuchlanish transformatorining ishi 1 – rasmda berilgan sxema va vektor diagramma bilan xarakterlanadi.
U₁, U₂ – birlamchi va ikkilamchi kuchlanish;
U₁‟=U₁/n_t – ikkilamchi chulg‟amlar soniga keltirilgan birlamchi kuchlanish; n_n=W₁/W₂ – kuchlanish transformatorining transformatsiya koeffitsiyenti; z₁=r₁+jx₁ – birlamchi chulg‟amning to`la qarshiligi;
I<sub>1</sub>, I<sub>2</sub>, I<sub>1</sub>=I<sub>1</sub>n<sub>n</sub> – kuchlanish transformatorining birlamchi, ikkilamchi va ikkilamchi chulg`amga keltirilgan birlamchi shakllari.
Kuchlanish transformatorining aniq ishlashi ikki xil hatolik bilan xarakterlanadi (jadv.1.2):

• 
  kuchlanish bo`yicha;
  
• 
  burchak bo`yicha.
  

Kuchlanish bo`yicha xatolik quyidagicha topiladi:
U%=((n<sub>n</sub>U<sub>2</sub>-U<sub>1</sub>)/U<sub>1</sub>)100% (2.4)
Burchak bo`yicha xatolik quyidagicha topiladi:
_si_yu (2.5)
bu yerda:
_si=3440/U₂(I₂r₁-I₂x₁) - salt ishlash tokiga bog`liq xatolik;
<sub>yu</sub>=3440/U<sub>2</sub>((r<sub>1</sub>'+r<sub>2</sub>)sin<sub>2</sub>-x<sub>k</sub>cos<sub>2</sub>) - yuk tokiga bog`liq xatolik;
₂ - U₂ va I₂ orasidagi burchak.
Kuchlanish trasformatorining ikkilamchi chulg`amni yerga ulash kuchlanish zanjirining ixtiyoriy nuqtasida amalga oshirilishi mumkin.
2.2- jadval

Aniqlik klassi	Kuchlanish bo`yicha ruxsat berilgan xatolik, %	Burchak bo`yicha ruxsat berilgan xatolik, min.	Qo`llanilish sohasi
0,2	± 0,2	± 10	Laboratoriya o`lchovlari
0,5	± 0,5	± 20	Elektr energiya hisob- kitoblari
1,0	± 1,0	± 40	Shit uskunalari
3,0	± 3,0	Me‟yorlanmagan	Xabar qurilmalari va himoya zanjirlari

Misdan tayyorlangan yerga ulash simining ko`ndalang kesim yuzasi 4mm dan kam bo`lmasligi kerak va u iloji boricha kuchlanish transformatorlarining chiqishiga yaqin joyga ulanadi.

Kuchlanish transformatorini qisqa tutashuvdan himoya qiluvchi saqlagich va avtomatlar hamma yerga ulanmagan simlarga o`rnatiladi: ikki faza va nol simida (uchinchi faza yerga ulanganda) va uchta fazada (nol sim yerga ulanganda).
Kuchlanish transformatorlari aniqlik bo`yicha uchta darajaga bo`linadi:
0,5 (U=±0.5%; ±20min), 1 (U; 40min), 3 (U;  -me‟yorlanmagan).
Kuchlanish transformatorlarining ikkilamchi kuchlanishlari
NOS-0,5; NOSK-3 uchun 100 V; ZNOM-35-100/1,73 V; NTMK-10-100 V; NTMI-100V; NKF-100/1,73.
Misol. Nominal kuchlanishi 10 kV bo`lgan elektr tarmoqqa kuchlanish transformatorni tanlang?
Yechish. Kuchlanish transformatorlari nominal kuchlanishga qarab tanlangani

uchun quyidagi misol uchun U
=10000 V ya‟ni n  ^U1
_ 10000 _{ 200}

¹ kt

100 5

transformatsiya koeffitsiyentli NTMK-10-100 V kuchlanish transformatorini tanlaymiz.