Fanidan amaliy mashg`ulotlar uchun uslubiy ko`rsatmalar

U _yu  230 kV ;

^U<sub>o`r</sub> <sup> 121 kV</sup> ; U<sub>qu</sub>  11 kV ; o`rta kuchlanishida kuchlanishni rostlash qurilmasi mavjud

(5x2); yuqori kuchlanish tomoni parametrlari
^xtiz.max ^{ 60 Om,
x}tiz.min ^{ 90 Om}
bo`lgan

tizim bilan ta‟minlanmoqda; tizimning nol ketma – ketlikdagi qarshiligi

x_tiz.0  140 Om (qarshiliklar U_b  230 kV
Qisqa tutashuv kuchlanishlari:
bo`lgan bazis kuchlanishga keltirilgan).

^Uk yu-o`r <sup> 11% , U</sup>k yu-qu <sup> 35% , U</sup>k o`r-qu ^{ 22% .}

𝑈_{𝑘 𝑦𝑢} = 0,5 · (𝑈_{𝑘 𝑦𝑢−𝑜}𝘍_𝑟 + 𝑈_{𝑘 𝑦𝑢−𝑞𝑢} − 𝑈_{𝑘 𝑜′𝑟−𝑞𝑢}) = 0,5 · ⁽11 + 35 − 22⁾ = 12%;
𝑈_{𝑘 𝑜′𝑟} = 0,5 · (𝑈_{𝑘 𝑦𝑢−𝑜}𝘍_𝑟 + 𝑈_{𝑘 𝑜′𝑟−𝑞𝑢} − 𝑈_{𝑘 𝑦𝑢−𝑞𝑢}) = 0,5 · ⁽11 + 22 − 35⁾ = 0%;
𝑈_{𝑘 𝑞𝑢} = 0,5 · (𝑈_{𝑘 𝑦𝑢−𝑞𝑢} + 𝑈_{𝑘 𝑜′𝑟−𝑞𝑢} − 𝑈_{𝑘 𝑦𝑢−𝑜′𝑟}) = 0,5 · ⁽35 + 22 − 11⁾ = 23%;
Almashtirish sxemasini tuzish uchun avtotransformator chulg`amlaridagi qarshiliklarni aniqlaymiz:

𝑏
^{𝑈 𝑘 𝑦𝑢 · 𝑈2}
𝑥_𝑦𝑢 =
100 · 𝑆_𝑜𝘍_𝑡
12 · 230^2
= 100 · 63

= 100,76 𝑂𝑚;

𝑏
^{𝑈 𝑘 𝑞𝑢 · 𝑈2}
𝑥_𝑞𝑢 =
100 · 𝑆_𝑜𝘍_𝑡
𝑥_𝑜′𝑟 = 0;

23 · 230²

⁼ 100 · 63

= 193.12 𝑂𝑚;

1. 
   b) d)
   

7.2-rasm. Transformatorning almashtirish sxemasi: a) dastlabki sxema; b) to`g`ri (teskari) ketma – ketlikdagi almashtirish sxemasi; d) nolinchi ketma – ketlikdagi almashtirish sxemasi.

Himoya yelkalaridagi ikkilamchi toklar aniqlanib, 7.1-jadvalga kiritamiz.

7.1-jadval

Kattalikning nomi	Yuqori, o`rta va quyi chulg`am tomonlardagi sonli qiymatlari
	230 kV	121 kV	11 kV
Transformator chulg`amlaridagi nominal toklari, A	^63000 158,14 3  230	63000  300 3 121	^63000 3306, 6 3 11
Tok transformator- larning transformatsiya koeffitsiyentlari	200/5	300/5	4000/5

Tok transformatorlar chulg`amlarining ulanish sxemasi			Y
Himoya yelkalaridagi ikkilamchi toklar, A	I  158,14  3  6,8 el. yu 40	5 I  ^300^^3 8, 66 el.o`r 60	I  3306, 6 1  el.qu 800  4,13

110 kV va 10 kVli shinalardagi tashqi shikastlanishlarda avtotransformator orqali o`tuvchi maksimal qisqa tutashuv toklarini aniqlaymiz.
110 kVli shinada qisqa tutashuvdagi tok (K1 nuqta):

(3) ^U
230 10³

^{I  b   826 A} .

k1
^{3 x}tiz.max

• 
  x_{yu }
  

10 kVli shinada qisqa tutashuvdagi tok (K2 nuqta):

3. 
   ^U
   

230 10³

^{I  b   375, 24 A} .

k 2,10
^{3 x}tiz.max

• 
  x_yu  x_{qu }
  

Tez to`yinuvchi tok transformatorli tok relesi asosida differensial himoyani qo`llaymiz:

1. 
   110 kVli shinada qisqa tutashuvda nobalans tok (K1 nuqta):
   

𝐼_{𝑛𝑏.𝑘1} = 𝐼^′ + 𝐼^′′ = 𝐾_𝐴 · 𝐾₀ · ƒ_i · 𝐼⁽³⁾ + ∆𝑈₁₁₀ · 𝐼⁽³⁾ =

𝑛𝑏.𝑘1
𝑛𝑏.𝑘1
𝑘1
𝑘1

= 1 · 1 · 0,1 · 826 + 0,1 · 826 = 165,2 𝐴

bu yerda, ^k_A
- tokning aperiodik tashkil etuvchisini hisobga oluvchi

koeffitsiyent, 1†2 ga teng deb olinadi;
k₀ - tok transformatorlarning bir tipli koeffitsiyenti, transformatorlarning

differensial himoyasida
k_bir.tip  1 deb olinadi;

f_i - tok transformatorning to`liq nisbiy xatoligi, 0,1 ga teng deb olinadi;

^U110
teng yarmi.

• 
  110 kV kuchlanish tomonidagi kuchlanishni rostlash diapazonining
  

2. 
   10 kV li shinada qisqa tutashuvda nobalans tok (K2 nuqta):
   

^Inb.k 2

'

 I
nb.k 2

''

• 
  I
  

nb.k 2
 K_A
 K₀
 f  I ⁽³⁾  0  11 0,1375, 24  37,524 A.

i k 2
Himoyaning ishlash tokini ikki shart asosida aniqlanib, bunda katta qiymatdagi ishlash toki qabul qilinadi.

1. 
   110 kV kuchlanish tomonidagi eng katta nobalans tokidan sozlash sharti:
   

I_him.ish  k_soz  I_nb.k1  1,3165, 2  214, 76 A .

bu yerda
^ksoz

• 
  sozlash koeffitsiyenti bo`lib, tez to`yinuvchi tok transformatorli
  

tok relesi asosidagi differensial himoya uchun
k_soz  1,3 ^{ga teng.}

2. 
   yuklanmagan avtotransformatorni kuchlanish ostida ulashda tokning magnitlovchi sakrashidan sozlash sharti:
   

I_him.ish  k_soz  I_tip  1,3 79, 07  102, 791 A ^.

bu yerda,
^Itip

• 
  avtotransformatorning qabul qilingan quvvatiga (tipovoy) mos
  

keluvchi tok bo`lib, qo`yidagicha topiladi:

tip
^{I  Stip   79, 07 A} .

Ikki shatrdan katta bo`lgan
I_him.ish  214, 76 A
qabul qilinadi.

Asosiy tomondagi (110 kV) relening ishlash toki:

_{I } I_him.ish  k_{sx } 214, 76 
^{3  6, 2 A} .

rele.ish
n_tt 60

Energetika tizimining minimal ish holatida va quyidagi qo`shimcha shartlar asosida himoyaning sezgirligi tekshiriladi:

1. 
   10 kV kuchlanish tomonidagi ikki fazali qisqa tutashuv;
   
2. 
   110 kV kuchlanish tomonidagi uch fazali qisqa tutashuv;
   
3. 
   110 kV kuchlanish tomonidagi bir fazali qisqa tutashuv.
   

1. 
   shart bo`yicha ikki fazali qisqa tutashuv toki quyidagicha topiladi:
   

2. 
   ^U
   

230 10³

k 4
I  ^b   299, 57 A

^{2 x}tiz.min

• 
  x_yu  x_{qu }
  

^{2 }^{90 100, 76 193,12}

Himoya zanjirlaridagi toklarning taqsimotiga muvofiq reledagi tok topiladi:

_{2 I} (2)
2 299,57

^{I  1,5  k 4  1,5   8, 64 A} .

rele.min
^TA
_k ⁽²⁾ _ ^Irele.min
60


 ^{8, 64}  1,39 2 ^.

sez
^Irele.ish
6, 2

_I (2)
299,57

Himoyaning sezgirligi dag`al tarzda baholash: ^{k (2)  k 4   1,39 2} .

2. 
   shart bo`yicha:
   

2. 
   ^U
   

sez
230 10^3
Ihim.ish
214, 76

^{I  b   696,11 A} ;

k 3
^{3 x}tiz.min

• 
  x_{yu }
  

_I (3) _{ k}
I  ^{k3 sx}   20, 09 A ;

rele.min
_TA 60

_k ⁽³⁾ _ ^Irele.min
 ^{20, 09}  3, 24 2 ^.

sez
^Irele.ish
6, 2

7.2-rasm. Avtotransformatorning quyi kuchlanish tomonidagi ikki fazali qisqa tutashuvlarda differensial himoya zanjirlarida toklarning taqsimlanishi

3. 
   
   ,
   shart bo`yicha K3 nuqtadagi bir fazali qisqa tutashuv toki quyidagicha topiladi:
   

I 
(1)
k 3
^{2 } ^{x1
 x0} 

bu yerda,
^x1
- K3 nuqtadagi qisqa tutashuvda to`g`ri ketma – ketlikning

summaviy qarshiligi;


x_1  x_tiz.min  x_yu  90 100, 76  190, 76 Om;

^x0
qarshiligi;

• 
  K3 nuqtadagi qisqa tutashuvda nolinchi ketma – ketlikning summaviy
  

^xtiz.0 ^{ x}yu ^{ x}qu
^{140 100, 76}^193,12

x_0 
^xtiz.0

• 
  x_yu  x_qu
  


140 100, 76 193,12
 107,16 Om .

k 3
_I (1)
 ^{3 Ub}   668, 6 A

^{2 } ^{x1
 x0} 
^{2 }^{190, 76 107,16}

Himoyaning birlamchi zanjirlaridan o`tuvchi bir fazali qisqa tutashuv toki:

_{x  I} (1)
193,12  668, 6

_I (1.1) _
qu k 3
^{  426, 26 A} ;

x
k 3
tiz.0

• 
  x_yu  x_qu
  

140 100, 76 193,12

_I (1.1)
426, 26

I  ^k3   7,1 ;

rele.min
_TA 60

_k ⁽¹⁾ _ ^Irele.min
 ^7,1  1,1 2 ^.

sez
^Irele.ish
6, 2

Bundan ko`rinadiki 1 va 3 – shartlar bo`yicha tez to`yinuvchi tok transformatorli tok rele asosidagi himoyaning sezgirligi yetarlicha emas. Shuning uchun DZT – 11 turidagi rele asosidagi differensial himoyani ko`rib chiqamiz.