Fani bo’yicha O’quv-uslubiy majmua

Audit va taftish o’rtasidagi tafovutlar

T/r	Farq qiladigan belgilari	Audit	Taftish
	Maqsadlariga ko’ra	Moliya-xo’jalik faoliyatidagi kamchiliklarni uning ajralmas elementi sifatida aniqlashga yo’l qo’ymaslikni ta’minlash	Kamchiliklarni oldini olish va bartaraf qilish uchun ularni aniqlash
	Huquqiy jihatlari bo’yicha	Fuqarolik huquqi	Ma’muriy huquqi
	Gnoseologik (bilish) jihatlari bo’yicha	Mijoz korxona buxgalteriya hisobotidagi axborotlarning haqiqiyligini isbotlash	Sodir etilgan operatsiyalarning qonuniyligi va xodimlar tomonidan o’g’irliklar yo’qligini aniqlash
	Uslubiy jihatlar bo’yicha	Uslubiy jihatdan o’xshash, ammo qo’yilgan maqsadlar xilma-xilligidan kelib chiqib har-xil nisbatlarda qo’llaniladi
	Ob’ektlari bo’yicha	Mijoz-korxona to’lov layoqatini izdan chiqaradigan, uning moliyaviy ahvolini yomonlashtiradigan barcha vaziyatlar ob’ektlari hisoblanadi	Amaldagi qonunchilik va korxona hisob siyosatining buzilishiga olib keladigan barcha vaziyatlar ob’ektlari hisoblanadi
	Boshqaruv shakliga ko’ra	Aloqalar gorizontal va ixtiyoriy	Aloqalar vertikal, ma’muriy tayinlash va majburiy tartibda
	Xizmatlar uchun haq to’lash printsiplariga ko’ra	Haqni mijoz-korxona to’laydi	Haqni yuqori tashkilot yoki davlat to’laydi
	Amaliy vazifalar bo’yicha	Yangi passiv manbalarni jalb qilish, to’lov qobiliyatini mustahkamlashga doir vazifalarni mijoz-korxona hal qiladi	Korxona aktivlarining saqlanishi, suiiste’mol qilishlarning oldini olish va to’sqinlik qilish bo’yicha vazifalarni xo’jalik tizimi hal qiladi.
	Yetarlilik darajasiga ko’ra	Xarajatlar va natijalar nisbatiga qarab oqilana yetarlilik printsipi amal qiladi	Eng yuqori darajadagi aniqlik va aybdor shaxslarni, so’ralgan zarar ko’lamini aniqlash printsipi amal qiladi
	Natijalariga ko’ra	Auditorlik hisoboti va auditorlik xulosasi tuzish bilan yakunlanadi	Taftish dalolatnomalari, tashkiliy xulosalar, jarima solish, majburiy ko’rsatmalar va ularning yuajarilishini tekshirish

Audit va taftish o’rtasidagi yuqoridagi farqlar umumiy tarzda ayrim adabiyotlarda keltirilgan. Hozirgi kunda bularni umum qabul qilingan qarashlar deb hisoblash mumkin.

Yuqorida ta’kidlaganimizdek, respublikamizda iqtisodiyotning erkinlashtirilishi va mulk shaklining o’zgarishi natijasida taftishning o’rnini audit egallashi tezlashdi. Ammo, taftish butunlay yo’qolib ketmaydi va iqtisodiyotni davlat tomonidan tartibga solishning mustahkamlanishiga qarab saqlanib qoladi.