Fan: Statik tahlil (6 kredit)

Tasniflash
(klassifikatsiya)
usuli
–
muayan
ob’ektlar
(elementlar) to‘plamidan muayan tasniflash alomati bo‘yicha
tasniflar (klasslar, quyi to‘plamlar) ni tuzish usulidir. Tasniflash
alomati – elementning hususiyati yoki tavsifidir. Alomatlar
sifatiy va miqdoriy ko‘rinishlarda ifodalanishi mumkin.

---

Agar tizim tashqaridan o‘rganilsa, tizimning tashqi muhit bilan
o‘zaro aloqasi yoki tizimning funksiyalari ko‘rib chiqiladi, ya’ni bu
erda
funksional yondashuv
qo‘llaniladi. Tizimning funksiyasi
nima deganda uning nima uchun kerakligi tushuniladi.
13
Funksional
yondashuvda tizim harakatining maqsadi aniqlanadi va shu
maqsadga erishishda tizim hususiyatlaridan qanday foydalanilishi
ko‘rsatiladi. Qisqacha qilib aytganda “Tizim maqsadi nima va unga
erishish uchun nima qilish kerak?” degan savolga javob izlanadi.

---

Agar tizim ichkaridan o‘rganilsa, tizimning tuzilmasi, tarkibiy
qismlari va ular orasidagi o‘zaro aloqalar ko‘rib chiqiladi, ya’ni bu –
tuzilmaviy yondashuvni
qo‘llash jarayonidir. Funksiyalardan holi
tuzilma yo‘q bo‘lganligi kabi, tuzilmadan holi funksiyalar ham
bo‘lmaydi, ya’ni ikkalasi bir-biri bilan doimo uzviy bog‘liq bo‘ladi va
ularni ajratib bo‘lmaydi. Tuzilmaviy yondashuv tizimning qanday
tuzilganligi, qanday qismlardan tarkib topganligi va ular qanday
bog‘liqligini o‘rganishda qo‘llaniladi. Tuzilmaviy yondashuv ikkita
bosqichdan iborat bo‘ladi: boshida tizimning barcha muhim qismlari
aniqlanadi va ular elementlar sifatida namoyon qilinadi; keyin tizimning
tuzilmasi aniqlanadi. Qisqacha qilib aytganda “Tizim - bu nima va
qanday tuzilgan?” degan savolga javob izlanadi.

---

Tashqi muhitdagi o‘zgarishlar yangi muammolar va maqsadlarga olib
keladi, bu esa o‘z navbatida tizim funksiyalarining va buning oqibatida uning
tuzilmasining ham o‘zgarishiga olib keladi. Shu bilan birga, agar tuzilmaning
salohiyati yuqori, ammo qo‘yilgan maqsadlar bunga mos bo‘lmasa, maqsadlar
va funksiyalar mos ravishda to‘g‘rilanadi. Ma’lumki, tuzilmaviy va funksional
yondashuvlar tizimning dekompozitsiyasini amalga oshirishda qo‘llaniladi.